Lato 2018 było w całej Europie wyjątkowo piękne i ciepłe, więc postanowiliśmy wykorzystać je do końca. Sącząc wino w ostatnią sierpniową niedzielę wpadłem na pomysł krótkiego wyjazdu w kończący wakacje tydzień. Miało być słodkie dolce far niente: kilka dni relaksu, zachód słońca nad morzem, dobra kuchnia, krótki lot i ceny, które nie rzucą na kolana. Trochę dużo tych wymagań jak na krótki break, więc wylądowaliśmy w… litewskiej Palandze zwanej w XIX wieku „nadbałtyckim Zakopanem”.
Miasto ma bogatą historię, było pod władaniem Litwinów, Polaków, Rosjan, Niemców. Przechodziło z rąk do rąk, a każdy zostawiał ślad swojej obecności – w historii, mieszkańcach i architekturze. Swoje dobra mieli tu Massalscy, którzy niezbyt dobrze zapisali się w historii XVIII-wiecznej Rzeczpospolitej, a także Potoccy, Niesiołowscy, czy też Tyszkiewiczowie.
W Palandze bywali (i pisali): Adam Mickiewicz, Władysław Reymont, Stanisław Witkiewicz i wielu innych. Dla nas, z tym litewskim, nadmorskim miasteczkiem przeplata się jeszcze jeden kawałek burzliwej, polskiej historii – insurekcji kościuszkowskiej w 1794 roku oraz powstania listopadowego w 1831 roku.
Dzieje miasta związane są nierozerwalnie z miejscową kapłanką świętego ognia – Birutą, którą porwał, a następnie poślubił Kiejstut, jeden z książąt litewskich, a prywatnie stryj późniejszego polskiego króla – Jagiełły.
Nie da się więc tego kurortu odwiedzić nie myśląc o naszej historii.
Dzisiejsza Palanga (czy też Połąga w naszym języku), to największy litewski kurort i drugie, po Kłajpedzie, największe nadmorskie miasto Litwy. Nie znajdziecie tam jednak przemysłu czy też portu handlowego (jak w Kłajpedzie). Do dzisiaj zachował się uzdrowiskowy charakter miejscowości, tak chętnie odwiedzanej nie tylko przez Litwinów, ale też Rosjan. Język polski na ulicach również jest coraz częściej słyszany – uruchomionone przez PLL LOT połączenie z Warszawą z pewnością spopularyzuje ten kierunek. Tymczasem miejsca w samolotach na trasie WAW-PLQ-WAW, były okupowane przez Polaków w 50-60%.
Pierwsze wrażenie po wylądowaniu opisuję na końcu artykułu – Lotnisko Palanga (PLQ). Szybka kalkulacja – 4 osoby x 4 bilety autobusowe x ponad 30 minut oczekiwania na autobus x dojście do hotelu – ok. 20 minut, czy taxi..? Różnica – 4 EUR. Zwycięża opcja – „taxi”, za 10 EUR.
Noclegi mamy zarezerwowane w Vila Pri Rouzes (czytaj: http://7mildalej.pl/fajny-nocleg-w-palandze-vila-pri-rouzes/). Godne polecenia! Ogarniamy się i niespiesznie kierujemy się idąc wzdłuż rzeczki o nazwie Rąża nad Bałtyk.
Centralnym punktem życia towarzyskiego jak w każdym kurorcie jest deptak prowadzący do mola. Taką rolę w Palandze spełnia ulica J. Basanavičiausa. Tam (oraz na promenadzie przed wydmami) spotkacie jedyne w mieście (umiarkowane) tłumy, inne zakątki oferują na ogół ciszę i spokój.
Molo w Palandze zostało kilka lata temu odnowione i gruntownie wyremontowane. Poza tym, że dla gości jest to żelazny punkt spaceru, to jest to również miejsce spotkań miejscowych wędkarzy. Takiej ilości łowiących na molo w Polsce nigdzie nie spotkałem. W przeciwieństwie do naszego Sopotu, ma jeszcze jedną zaletę – jest bezpłatne.
Palangos Tiltas (molo w Palandze) wychodzi w morze na długość ponad 300, jest oświetlone i czynne całą dobę.
Plaża w mieście jest podobna do naszych plaż, w końcu to samo bałtyckie morze – od Helu dzieli nas ok. 150 kilometrów.
Sorry, jest jedna różnica – tutaj nie ma parawaningu!!! Ok, może w czwartek jest zakaz…
…w sobotę też widzę morze i nie ma parawanów…
…myślałem, że to fatamorgana, ale niedziela również dniem bez parawanów!
Wniosek jest jeden – na Litwę parawany nie dotarły (sic!). Niech już tak zostanie – piękna piaszczysta plaża – czysta i niezaśmiecona.
Infrastruktura również jest: ratownicy, przebieralnie, czyste toalety (zamykane na noc). Przejście przez wydmy – nie tylko praktyczne, ale też nazwijmy to… ekologiczne – nikt ich nie zadeptuje.
Jest przełom sierpnia i września – pogoda nie jest najgorsza – cztery ostatnie dni wakacji w Palandze były słoneczne – temperatura +22/+23ºC, w morzu można jeszcze pływać. Sprawdziłem – woda nagrzana po ciepłym, bałtyckim lecie – ma ok. 20ºC.
Jeśli więc ktoś ma pomysł na wypoczynek na plaży nad Bałtykiem – myślę, że Palanga może być doskonałą alternatywą dla polskich zatłoczonych kurortów.
Delfinarium w Kłajpedzie
W piątek niestety przetoczył się nie tylko nad polskim, ale też nad litewskim wybrzeżem chłodny, zachodni front atmosferyczny z opadami. W planach i tak mieliśmy odwiedziny w pobliskiej Kłajpedzie, a tam czekały na nas delfiny.
Dworzec autobusowy (autobusų stotis) w Palandze zlokalizowany jest przy obwodnicy miasta – czas dotarcia z centrum miasta – ok. 15-20 minut spacerem. Dworzec to nie tylko zadaszone wiaty i stanowiska – znajdziecie tam największe w mieście centrum handlowe – supermarket, sklepy, apteka, pizzeria. Trasa Palanga – Kłajpeda obsługiwana jest zarówno przez linie regularne, jak też marszrutki czyli miejscowe busy. Podróż pomiędzy tymi miastami powinna zająć nie więcej niż 30 minut.
Z uwagi na pogodę chcieliśmy jak najszybciej dotrzeć do delfinarium – z kierowcą dogadaliśmy się po litewsku i rosyjsku, a był na tyle uprzejmy, że wysadził nas w Kłajpedzie na najbardziej dogodnym przystanku, kazał wsiąść w nadjeżdżający lokalny autobus nr 9 i wysiąść w porcie.
Dotarliśmy więc szybko i bezproblemowo. Delfinarium w Kłajpedzie znajduje się na Mierzei Kurońskiej i stanowi jeden kompleks z muzeum morskim oraz plenerową ekspozycją statków.
W kłajpedskim porcie zastajemy cumujący najnowszy z wycieczkowców armatora RSSC z serii SEVEN SEAS… Był to SEVEN SEAS EXPLORER. Piękny! Miesiąc wcześniej widziany był podobno w Gdyni.
Na mierzeję można dotrzeć oczywiście promem, który kursuje do dwóch przystani – przy Neriji oraz muzeum morskim. Bilet płatny w jedną stroną – powrót na tym samym bilecie. Delfinariumas (delfinarium) jest chyba największą atrakcją miasta, a pokazy nie tylko zapierają dech w piersi, ale też potrafią wyciskać łzy.
Cały czas miałem wątpliwości, przecież to nie jest ich naturalne środowisko, a basen, choćby nie wiem jak w nim odtworzyć warunki morskie, będzie tylko sztucznym zbiornikiem z oczywistymi ograniczeniami. Poza tym jest to jednak tresura.
Podobno one to lubią – lubią się popisywać, przecież to ssaki najbardziej mentalnie zbliżone do człowieka – a narcyzm drugą naturą ssaka… tzn. człowieka.
Występują delfiny butlonose, a pokaz trwa ok. 30-35 minut i nie opiszą go ani zdjęcia, ani filmy. Atmosfera, zachowanie „na żywo” tych jakże inteligentnych zwierząt tworzy spektakl, który zostaje na długo w pamięci.
Delfiny to nie tylko wulkany energii, ale też artyści – potrafią tańczyć…
…oraz… malować!
Tak w ogóle to inteligencja tych ssaków jest zadziwiająca – mówi się, że tzw. współczynnik encefalizacji, a więc percepcji organizmu wynosi u delfinów nawet 4,5, co stawia je wyżej od szympansów (2,5) czy też psów i kotów (1,0-1,17). Dla porównania ten sam współczynnik u ludzi wynosi 7,5.
A kilka innych ciekawostek o delfinach:
- potrafią rozróżniać dźwięki i nadają sobie imiona,
- potrafią ratować innego, tonącego delfina lub człowieka,
- uprawiają seks dla przyjemności, a nie tylko dla celów prokreacji (w tym aspekcie nawet przewyższają ortodoksyjnych katolików), a poza tym bywają homo- i biseksualne (mają więc poglądy jakby… lewackie),
- uwielbiają patrzeć w lustro i podziwiać siebie (czyli status myślowy zbliżony do tzw. celebrytów),
- gdyby zrobić zdjęcie rtg ich brzusznych płetw, to znajdziecie tam obraz pięciopalczastej dłoni!
Nic więc dziwnego, że w Indiach nadano im status non-human person, co oznacza, że mają prawo do bycia wolnym jak człowiek.
Na mierzei kurońskiej, obok delfinarium znajduje się Muzeum Morza oraz wspomniana ekspozycja kilku niewielkich statków, z trawlerem rybackim m/s „Dubingiai”, który można bezpłatnie zwiedzić również w środku.
Statek stanowi magazyn żelaznych racji żywnościowych na wypadek wojny (to żart oczywiście), ale te ponad 30-letnie puszki ze śledziem bałtyckim mają się dobrze.
Jak już pisałem – na tym samym bilecie – nieważne jak długo byście przebywali można wrócić z mierzei do miasta – podroż trwa około 5 minut.
Z pokładu promu doskonale widać charakterystyczny budynek tworzący przestrzenne „K”, w którym mieści się między innymi jeden z lokalnych hoteli.
Kłajpeda do 1923 roku była zwana po niemiecku Memel. Nazwa pochodzi od zamku Memelburg wybudowanego przez Krzyżaków w XIII wieku, a ten z kolei wziął mylną nazwę od rzeki Niemen (Memel), przy jakoby ujściu której został wybudowany. Później swoje piętno na mieście pozostawili głównie Prusacy oraz Niemcy, co do dzisiaj przejawia się w starej, ocalałej zabudowie. Nierzadko spotkacie tutaj budynki z tzw. murem pruskim. Swoje piętno odcisnęli również Polacy, Szwedzi. Jakby tego było mało, miastem po I pierwszej wojnie światowej zarządzali Francuzi. Tak było do czasu powstania, które przyłączyło port do Litwy.
To 150-tysięczne miasto położone przy ujściu rzeki Dane (Danga) jest dziś największym litewskim portem i jednym z większych bałtyckich portów.
Nieopodal ujścia Dane do Zalewu Kurońskiego znajdują się ruiny zamku Memelburg. Zamek stracił swoje obronno-strategiczne znaczenie, popadał w ruinę, aż w 1874 roku rozebrali go Prusacy. W jednym z ocalałych bastionów utworzono muzeum, a dzięki dotacjom z UE rozpoczęto renowację ocalałych fragmentów zamku, w tym jednego z najstarszych, oryginalnych bruków miejskich – z XV-XVI wieku.
Zabudowa – jakże charakterystyczna dla miast niemieckich, przejawia się dla przykładu w domach przy starym mieście.
Przy jednej z uliczek starego miasta (senamiestis) po ścianie kamienicy przechadza się ponad 3-metrowy smok (slibinas), z odciskiem stopy (pėdos) na bruku. Stwór jest nierozerwalnie związany z legendą na temat powstania miasta. Dwóch braci udało się na poszukiwanie miejsca do osiedlenia się. Jeden z nich nie dotarł na umówione miejsce, drugi więc rozpoczął poszukiwania i w pobliżu bagien znalazł ślad stopy oraz zwłoki brata. W tym miejscu założył, ku pamięci nieżyjącego, osadę zwaną Klaipėda.
Według innej etymologii nazwa pochodzi od starolitewskiego „klaip eda”, co oznacza „jedzenie chleba”. Tak czy owak, pierwsza legenda bardziej trafia do mojej wyobraźni.
Miasto ma swój urok, szczególnie śródmiejska zabudowa. Hanzeatyckie skojarzenia jako pierwsze przychodzą na myśl.
W pobliżu jednego z mostów (biržos tiltas) oraz zacumowanego na stałe żaglowca „Meridianas” (dzisiaj restauracja w stylu „vip”) znajduje się Pomnik Zjednoczenia Litwy (Paminklas Vieningai Lietuvai).
Wróciliśmy do Palangi, a następnego dnia, po krótkim plażingu zwiedziliśmy dobra rodowe Tyszkiewiczó, czyli Pałac w pięknym 70-hektarowym ogrodem botanicznym i parkiem. To właśnie dzięki Tyszkiewiczom Palanga stała się „nadbałtyckim Zakopanem” – uzdrowiskiem tak chętnie odwiedzanym przez Polaków w XIX oraz XX wieku.
Pałac został wybudowany w latach 1894-1897 w stylu neorenesansowym. Pałac stanowił własość rodziny do 1940 roku. Później, w latach powojennych został odebrany rodzinie, upaństwowiony i pozostawiony bez zarządu… Popadał w ruinę aż do końca lat 50-tych XX wieku, kiedy to rozpoczęto prace restauracyjne i w 1963 roku utworzono w nim najbardziej znane nad Bałtykiem Muzeum Bursztynu (Palangos Gintaro Muziejus).
Przepiękny ogród został Édouard André – jeden z największych i najznamienitszych architektów krajobrazowych XIX wieku.
Ten sam, który projektował ogrody Tuileries w Paryżu, ogrody Borghese w Rzymie, Sefton Park w Liverpoolu, ogrody w Funchal na Maderze czy też park zamkowy w Luksemburgu.
Kolekcja bursztynów lokalnego muzeum liczy ponad 28.000 eksponatów. Znajdziecie tam takie perełki jak na przykład szachy wykonane z bursztynu.
jest też największy znaleziony w okolicach okaz bursztynu – waga: ponad 3,5 kg – nazwany Saulés Akumo czyli Słoneczna Bateria.
W trakcie spaceru po parku znaleźć można taką oto rzeźbę:
Zaintrygowała mnie, więc znalazłem jej nazwę – jest to Egle – królowa węży. Zgodnie z legendą Egle była córką rybaka, która po zażyciu morskiej kąpieli znalazła w swojej koszuli (nie było wtedy bikini) węża. Wąż okazał się królewiczem Żylwinasem – władcą podmorskiego królestwa węży. Od tego czasu wiodła szczęśliwe życie w podwodnym pałacu. Analogia do naszej bajki o królewiczu zamienionym w żabę narzuca się sama…
Przy Vytauto gatve (ulicy Witolda) znajduje się Kościół Wniebowzięcia NMP (Palangos Švč. Mergelės Marijos Ėmimo į dangų bažnyčia). Jest to najwyższa budowla w mieście – główna wieża mierzy ok. 76 metrów wysokości. Wybudowany w latach 1897-1907 prezentuje styl neogotycki. Powstał za sprawą hr. Feliksa Tyszkiewicza.
W środku znajdziecie bogato zdobiony ołtarz oraz ambonę.
Czy hasło reklamowe z XIX-wiecznych folderów głoszące jakoby Palanga była „nadbałtyckim Zakopanem” zachowało swoją aktualność w XXI wieku..?
Z pewnością znajdziecie w Palandze czyste powietrze – brak przemysłu w okolicach, nadmorskie położenie, częste zachodnie wiatry sprzyjają podkreśleniu uzdrowiskowego charakteru miejscowości. W przeciwieństwie do zakopiańskich Krupówek na deptaku Basanavičiausa nie znajdziecie tłumów i rewii mody jak z wybiegu w Wólce Kosowskiej. Natomiast tak popularny ostatnimi czasy w polskich górach język rosyjski jest tutaj równie często słyszalny. Dodatkowo bez problemu znajdziecie nawet rosyjskie restauracje. Ceny są niższe niż w stolicy pięknych Tatr, ale na jakość jedzenia można naciąć się nie mniej niż w Zakopanem.
Miasteczko ma swój klimat – generalnie panuje spokój; dobre miejsce do wyciszenia, ale chętni znajdą też nocne kluby z zabawą do białego rana. Piękny Bałtyk, wspaniałe plaże, dobra kuchnia.
Jeszcze słowo o gościnności Litwinów i ich stosunku do Polaków. Byłem w Wilnie, Poniewieżu, Kownie. Palanga zapisała się pozytywnie. Nie dało się odczuć żadnej niechęci do nas czy też narodowych antagonizmów. Wręcz przeciwnie – szalenie mili właściciele pensjonatu, kierowcy w autobusach również uczynni i pomocni; w restauracjach również nie czuliśmy się dyskryminowani. Słowem – inna Litwa, nie wileńska.
Reasumując – znalazłem alternatywę na weekendowy city-break żeby powdychać jodu, posłuchać szumu bałtyckich fal i zamierzam z niego jeszcze skorzystać. Czy zostało coś z XIX-wiecznego nadbałtyckiego Zakopanego..? Nie wiem, ludzie tyle nie żyją. Nie da się porównać gór i morza, ale w moim, osobistym i subiektywnym rankingu miast – wybór brzmi: Palanga.
Lotnisko Palanga (PLQ)
Jakiś czas temu LOT uruchomił połączenie do Palangi. Trasę WAW – PLQ samoloty naszego przewoźnika pokonują rozkładowo w ciągi 1h20m. Lotnisko w Palandze pierwotnie wybudowane przed II wojną światową do 1963 roku służyło celom wojskowym. Po tym roku zostało przekazane do operacji cywilnych. Jednak jego intensywny rozwój nastąpił po odzyskaniu niepodległości przez Litwę. W latach 90-tych XX wieku po długim remoncie otwarto Palangos Oro Uostas) czyli port lotniczy Palanga.
Dalsza rozbudowa miała miejsce po roku 2000, kiedy to przy okazji wejścia Litwy do UE przystosowano terminal do wymogów Schengen.
Lotnisko jest niewielkie, ale stale zwiększa się ruch lotniczy. W 2008 roku obsłużono ok. 100.000 paxów, w 2017 już ponad 240.000. 8 połączeń do 6 miast – to niezbyt imponujący wynik. Sam terminal sprawia wrażenie wręcz klaustrofobicznego. Mikroskopijnych rozmiarów sala odbioru bagażu z jedną taśmą.
Równie miniaturowa „hala przylotów” (przynajmniej brzmi dumnie).
Check-iny, w ilości 6 sztuk, z miłą obsługą to raczej potencjał niż aktualne wykorzystanie. Przy 6-8 odprawianych samolotów dzienne raczej świecą pustkami.
Najwęższe gardło to oczywiście security – i tutaj obsługa nie jest już taka miła. Im mniejsze lotnisko tym większe ego „służby bezpieczeństwa” – nie jedyny taki przypadek.
Na odlotach mamy 2 gate’y. Przy odprawie dwóch, nawet niewielkich, samolotów w odstępie 15 minut (jak w naszym przypadku LOT i SAS) to ścisk panuje tam niemiłosierny. Poza tym znajdziecie tam 3 toalety, duty-free shop z niewygórowanymi cenami i mikro barek.
Podsumowanie:
- + małe lotnisko, szybkie wyjście do miasta
- + krótki taxing
- + miła i szybka obsługa przy check-inach
- + bliska odległość samolot – budynek (nie to co np… Modlin)
- + autobusy i taksówki dosłownie przy wejściu
- – obsługa na bramkach bezpieczeństwa (ten typ tak ma – prawie jak w IEG, tylko bardziej „służbowo”)
- – ogólna ciasnota
Przyjechaliśmy na lotnisko o 14.10, lot był o 14.50 – czasu starczyło na wszystko – i to też jest zaleta tego małego lotniska. Nie miałem bagażu rejestrowego, więc nie oceniam czasu oczekiwania na walizkę.
Czas dojazdu taxi do centrum Palangi – ok. 10 minut, do Kłajpedy – ponad 30 minut. Autobus do Palangi oraz Kłajpedy jest zsynchronizowany z przylotami oraz odlotami samolotów. Można również dojechać autobusem na Łotwę: do Liepaji (Lipava) oraz Rucavy, ale w tym przypadku kursy są już znacznie rzadsze.
INFORMACJE PRAKTYCZNE:
- Z lotniska do Palangi oraz Kłajpedy kursuje autobus linii 100. Bilety kupicie odpowiednio za 1,40 EUR oraz 2,80 EUR.
- Taksówka do centrum (centras) Palangi to standardowy koszt 10 EUR – również w niedzielę i święta. Można próbować negocjować – może uda się zejść 1-2 EUR.
- Gdyby ktoś potrzebował, to mam namiary na dwóch taksówkarzy z Palangi, z czego jeden mówi „prawie” po angielsku.
- Na trasie Palanga – Kłajpeda jeżdżą regularne autobusy i marszrutki – ceny biletów: 1,40-1,80 EUR OW.
- Prom na mierzeję kurońską kursuje w odstępach 30 minutowych (2x na godzinę) i kosztuje 1 EUR za RT.
- Menu w wielu restauracjach jest często dostępne w języku rosyjskim oraz angielskim.
- Bilety do deflinarium w sezonie letnim kosztują 10 EUR (w kasie); zniżki dla dzieci, studentów i seniorów – 5 EUR.
- Tańsze zakupy w Palandze można zrobić w supermarketach MAXIMA – czynne do 22.00, ale pamiętajcie, że alkoholu po 20.00 nie kupicie (więcej – czytajcie: http://7mildalej.pl/litewskie-przysmaki-z-palangi/).
- Muzeum bursztynu czynne w sezonie letnim w godzinach 10.00-20.00; wstęp – 3,00 EUR; dzieci i młodzież – 1,50 EUR; poza sezonem czynne 10.00-17.00; strona www: https://www.ldm.lt/en/pgm/.
