Gdybym miał wymienić z czym mi się kojarzy Santorini – top five, to wymieniłbym według kolejności:

• wino – białe lokalne Assyrtiko
• zachody słońca widziane z Oia, Thira i Akrotiri
• kuchnia – odkryłem favę w kilku odsłonach (i nie tylko!)
• krystalicznie czysta woda i urokliwe plaże (czasem z dostępem tylko z morza)
• piękne miejsca, gdzie spotkacie fantastycznych i gościnnych ludzi (!)

A gdyby ktoś poprosił o wskazanie miejscówki na wyspie – zdecydowanie południowa jej część – niezadeptana, bez tłoku i pośpiechu – Akrotiri z okolicami jest the best!

PARĘ SŁÓW O WYSPIE

Santorini zwane również Santorynem, a wśród Greków równie tajemniczą nazwą Thira to oczywiście jedna z wysp Cyklad. Znana chyba na całym świecie z pięknych zachodów słońca. Niemniej jednak poza „sunsetami” (i obserwującymi je tłumami turystów) znajdziecie tam przepiękny kawałek Grecji. Grecji nie da się odkrywać bez kuchni, wina i morza. Santorini jest czasami jak Grecja w pigułce – z lokalną kuchnią, endemicznym gatunkiem wina, czy pięknem morza lśniącego w słońcu… i jego zachodach.

Warto też pamiętać, że pod powszechną nazwą Santorynu kryją się co najmniej cztery wyspy: Thira, Thirasia oraz Nea Kameni i Palea Kameni. Dociekliwi znajdą niewątpliwie też piątą wyspę – Aspronisi, jednak z uwagi na jej prywatny charakter, możemy pominąć jej istniejące (z pewnością) piękno.

O wulkanie na trzeciej co do wielkości wyspie – Nea Kameni (na pewno znalazłaby się w top six), jak również gorących źródłach na Palea Kameni pisałem tutaj: NEA KAMENI – SPACER PO WULKANIE.

Na temat wyspy krążą legendy. Pamiętam, jak grecki taksówkarz w Kalamacie zapytał czy byłem na Santorini…? Pojedziesz, zobaczysz i pomyślisz, gdzie jest prawdziwa Grecja! Żartowniś 🙂

Miało być zgodnie z notką „biograficzną”, a wyszło jak zwykle. Wróćmy więc do:

HISTORII SANTORYNU

Około 1600 lat p.n.e. istniała w tym miejscu wyspa zwana Strongoli. Później wulkan eksplodował i powstała jedna z najpiękniejszych kalder, jaką dzisiaj możemy zderzyć z naszym poczuciem piękna. Nie dosyć, że wielka, to jeszcze zatopiona, a jakby nielicznym było mało, to również wyodrębniona w postaci kilku jakże malowniczych wysp. Ta kaldera powstała po wybuchu wulkanu pozostaje dzisiaj jedną z największych – przybliżona średnica sięga 10 kilometrów.

Jakby na to nie patrzeć, wulkan miał wielki wpływ na historię nie tylko wyspy, ale również znacznych połaci Morza Śródziemnego. Szacuje się, że eksplodowało ówcześnie ok. 60 km2 magmy, a życie na Santorynie zniknęło na 300-400 lat. Ucierpiała prawdopododnie Kreta (oddalona o ponad 100 km) i wiele innych obszarów Grecji i ziem ościennych.

Pumeks, który w najlepszym stanie zachował się na NEA KAMENI odnajdziecie nawet w Egipcie! A są teorie (może jednak hipotezy), które utożsamiają wybuch wulkanu Strongoli (Thera) z mityczną Atlantydą…

Tak czy inaczej, jeszcze w czasach, które jesteśmy w stanie opisać z większą precyzją oraz dozą prawdopodobieństwa, wulkan niejednokrotnie jeszcze będzie kształtował historię wyspy.

Jedno jest pewne – dzisiaj możemy cieszyć nasz wzrok jednym z najpiękniejszych widoków, tak pięknym, jak też niepowtarzalnym.

TOP FIVE SANTORINI (No.1) – WYSPA… BIAŁEGO WINA

Już podróż z lotniska do hotelu mnie zaintrygowała. Zza szyb samochodu dominował krajobraz pełen winorośli. Dziwne – niskie krzaki jakby płożące zajmują chyba z 60% powierzchni wyspy. Są dosłownie wszędzie. Zarówno przy drogach, jak też na winnych plantacjach. Każdy wręcz kawałek żyźniejszej gleby kojarzy się oczywiście z tą niskopienną winoroślą.

Okazuje się, że to lokalny występujący na Santorini, szczep zwany ASSYRTIKO. Jest to jeden z najważniejszych greckich szczepów winorośli. Na Santorini jest oczywiście szczepem endemicznym – lokalnym, który znalazł tutaj doskonałe warunki do wzrostu i bujnego owocowania.

Assyrtiko jest szczepem niskopiennym, wręcz płożącym. Większość krzewów tej jakże specyficznej winorośli nie przekracza 80-90 cm wysokości. Ma to chronić między innymi przed smagającym je wiatrem. Bogate i plenne grona spoczywają na rozgrzanej śródziemnomorskim słońcem ziemi.

Assyrtiko zawiera spore ilości kwasu winowego, co pozwala na obfite zbiory nawet w tak gorącym klimacie jaki panuje na Santorini.

Ten szczep o jasnej skórce jest oczywiście objęty apelacją SANTORINI AO.

Wina z wytwarzane z gatunku Assyrtiko charakteryzują się słomkową barwą. Nie wiem, czy paradoksalnie te warunki – właśnie wulkaniczna gleba, która dominuje na wyspie nadaje mu charakterystyczny smak. Ale oczywiście nie tylko… Moc! Białe wino o zawartości alkoholu 13% nie jest często spotykane. Pomimo tego doskonale orzeźwia, wyczuwa się nutę owocową, szczególnie cytrusów. Przy tym jest lekkie… Wprost stworzone na upalne dni jakich latem niemało na tej pięknej wyspie. I nie czuć tej mocy, nie są to wina „zalkoholizowane”.

Pomimo, że jestem zwolennikiem win czerwonych, to gdy tylko mam okazję rozkoszowania się białymi, uczynię to chętnie z Assyrtiko, które stawiam na podium wśród białego trunku. Niezaprzeczalnie polecam je tak gorąco, jak gorąco bywa na Santorini.

TOP FIVE SANTORINI (No.2) – WYSPA… ZACHODÓW SŁOŃCA

Prawie każdy słyszał o zjawiskowych zachodach słońca na Santorini. Są one jakby powiedzieć językiem współczesnych social mediów – instagramowe… Miałem okazję podziwiać je z kilku point of view. Do dzisiaj nie wiem, które są najpiękniejsze, ale wiem doskonale, które mógłbym polecić.

Internet głosi, że te w Oia są najpiękniejsze – jeśli nie na świecie, to przynajmniej na Santorini. Fakt, jest zjawiskowo, ale radość z obcowania tak uroczą chwilą zabijają tłumy. Tłumy turystów, którzy pomimo, że napełniają kieszenie wielu lokalsów, stają się na tyle uciążliwe, że płyną już odezwy w stylu: „Dajcie nam żyć, to nasza wyspa!”

Wracając do sunsetów i poczynając od obleganej, jak mury Ceuty w XVII/XVIII wieku, Oi… Niewątpliwie piękne, zjawiskowo urocze, ale jednak zbyt „insta,” jak dla mnie.

Z tym zachodem słońca w Oi wiąże się oczywiście, jak to bywa w moim przypadku pewna historia… Czas oczekiwania na ten wzruszający moment, gdy z ust sławetnych tłumów daje się usłyszeć: „Och!” miał zostać skrócony w postaci zapoznania się walorami lokalnej kuchni. Jednak splot nieszczęśliwych okoliczności spowodował opóźnienie naszych potraw (na które swoją drogą warto było czekać – ale o tym później). W międzyczasie zaprzyjaźniliśmy się z sympatycznym Charlsem z LA (California) oraz kelnerem z Belgradu (Serbia). Tak więc „och-sunset-moment” w Oia okazał bardziej zadowalający dla kubeczków smakowych niż dla oczu.

Nic jednak straconego, nie jednym zachodem słońca na Santorini człowiek żyje. Wcześniej była Thira – stolica wyspy.

Były też okolice Megalochori. Również z widokiem na wulkan, czyli Nea Kameni.

No i w końcu Akrotiri. Nasza miejscówka na Santorynie. Piękno, cisza i spokój. Jakże odmiennie od tłumów w Oi czy też w Thirze…

Na dodatek można podziwiać kalderę Santorini odbijającą się w promieniach zachodzącego słońca.

Które miejsce jest najlepsze do podziwiania tych zjawiskowych sunsetów? Ciężko wybrać, a n wszystkie takie miejsca niestety zabrakło nam wieczorów…

TOP FIVE SANTORINI (No.3) – FAVA I JEJ LICZNE ODSŁONY

Zdarzyło mi się wcześniej skosztować zarówno greckiej, jak też cypryjskiej favy. Do gustu przypadła mi dopiero ta, której miałem okazję skosztować na Santorini. Fava to nic innego jak łuskany groch w postaci pasty (dipu) przypominającej hummus.

Już brzmi apetycznie, a jeśli jeszcze do tego dodamy fakt, że na Santorini znajdziecie doskonały lokalny groch, to robi się jeszcze ciekawiej.

Fava równie dobrze może stanowić składnik meze (mezze), odzielną przystawkę, ale też osobne danie podane na ciepło z dodatkami, których zakres ogranicza tylko wyobraźnia kucharza.

Na początku fava wygląda oto tak:

Ale równie dobrze fava może stanowić dodatek do sałatki, czego doświadczyłem w restauracji THEOFANIS w Akrotiri. W tym przypadku fava była fantastycznym składnikiem sosu sałatkowego na zimno i doskonale komponowała się z regionalną sałatką znaną tutaj pod nazwą „Santorini”. Fava w tym wydaniu była subtelna, wręcz niezauważalna, ale wzbogacała smak sosu i całej potrawy niejako hamując kwasowość kaparów oraz ich marynowanych liści.

Natomiast w Oia, knajpie zwanej „KARMA” otrzymaliśmy w gratisie – w ramach przeprosin za nieporozumienie – favę na ciepło skomponowaną z duszoną cebulką oraz kaparami. Paradiso in bocca jakby powiedzieli Włosi… Jeden z tych greckich smaków, który pozostanie we wspomnieniach.

Po tych przygodach z favą nie pozostało nic innego, jak zakupić woreczek prawdziwej greckiej favy z Santorini i wyczarować z niej greckie smaki we własnej kuchni.

SANTORINI NIE TYLKO FAVĄ STOI!

Zresztą… nie tylko fava mnie zauroczyła. Poza sałatką, w THEOFANISIE, podali duszone grzyby z serem pleśniowym. Polecam!

PANORAMA – pięknie położona restauracja na skraju Akrotiri (przed Megalochori) zaoferowała domową moussakę. Mimo, że bez bakłażana, który jest obowiązkowy w mojej wersji, to naprawdę smaczna. Pod puszystym beszamelem skrywa się niewielka ilość mięsa, a miękkie i przepyszne kartofle oraz cukinia.

PANORAMĘ szczególnie warto odwiedzić wieczorem, w bonusie oferuje przepiękne zachody słońca.

W Oia odwiedziliśmy, jak wyżej wspomniałem, KARMĘ. Z góry mówię – nie jest najtańsza, ale karmi wyśmienicie.

Soutzoukakia – lepszej nie jadłem, ale muszę jeszcze spróbować w… Izmirze. Przecież to danie pochodzi właśnie z okolic tego tureckiego miasta, a dzisiaj jest prawie grecką potrawą narodową. Kucharz w KARMIE połączył wołowinę z jagnięciną – smak przedni! doskonale przyprawione mięso podano na pochodzących z Krety kluskach zwanych skioufihta.

Nie mogłem sobie odmówić krewetek, ale za to jakich krewetek! GARIDES KATAIFI okazały się doskonałą doskonałością, jakby powiedział klasyk. No więc big-shrimps albo small-prawns zostały delikatnie opieczone w piecu i odziane w futerko z anielskich włosów. Anielskimi włosami zwie się ciasto filo (fyllo), które po rozdrobnieniu Grecy nazywają właśnie kataifi, a Arabowie: kadayif. A żeby krewetkom nie było smutno, a może sucho, to zostały zroszone delikatnym sosem na bazie santorińskich pomidorków cherry (wyspa ma też własną – pyszną odmianę tych pomidorków). Na koniec ten ciepły i aromatyczny pachnący lekko ziołowo ocean został zwieńczony kulkami z jednego z najbardziej greckich serów, jakim jest feta.

Powiem, a raczej napiszę tylko jedno – kulinarny majstersztyk!

Długo można opisywać kuchnię Santorynu, jest bogata, niezwykle różnorodna i wspaniała. Wszędzie spotkała nas miła obsługa i niewymuszona gościnność, a kilka słów po grecku otwierało dodatkowo lokalne serca.

TOP FIVE SANTORINI (No.4) – PLAŻA, DZIKA PLAŻA

Santorini jest nie tylko klasyczną wyspą wulkaniczną, ale cała stanowi jedną wielką kalderę. Erupcje wulkanu wzniosły brzegi wyspy dosyć wysoko – znakomita większość z nich to wysokie klify. Pomiędzy tymi klifami można znaleźć jednak prawdziwe perełki do uprawiania dolce far niente. Nie każdemu przypadną do gustu, ze świecą szukać tych z białym, drobnym (wchodzącym gdzie się da) piaskiem (nie moja bajka). Zamiast tego otrzymamy albo żwir, albo szary wulkaniczny gruboziarnisty piach. Jak dla mnie – ostatni chętny na plażing – wszystko OK! Niejednokrotnie na te plaże prowadzą dość karkołomne zejścia (i wejścia), a znajdziecie równie takie, na które dostać się można tylko od strony morza. Jedno jest pewne – często są pozbawione tłumów, nawet te najbardziej znane i instagramowe, a widoki oraz kolor i czystość wody są już w bonusie.

Chronologicznie zwiedzaliśmy je w sposób następujący:

Caldera paralia czyli Caldera beach

Plaża położona w pobliżu naszego hotelu w Akrotiri, ze wspaniałym widokiem na całą kalderę oraz pozostałe wyspy.

Zejście – bok hotelu KOKKINOS VILLAS – liczy sobie około 700 metrów, ale momentami stromo i kamieniście, chociaż większość drogi to utwardzony dukt dla samochodów. Po drodze, dla strudzonych wędrowców czekają miejsca odpoczynku 😉

Plaża jest wąska, żwirowa, ale widoki z niej niezapomniane – cała kaldera w zasięgu wzroku.

Gdyby komuś znudziło się plażowanie i pływanie – na udać się na wspinaczkę po skałkach – polecam, spróbowałem – skala trudności – „zaawansowany amator”.

Generalnie nieuczęszczana – niewiele osób, cisza i spokój. W odległości 5 minut nad morzem całkiem przyzwoita tawerna REMEZZO.

O ile Caldera Beach nie należy do najbardziej znanych ośrodków plażingu, na wyspie, to nie można tego powiedzieć o trzech następnych plażach, ale po kolei…

Kokkini paralia zwana również Red Beach

Nazwę swą ta jedna z najbardziej znanych plaż zawdzięcza oczywiście kolorowi otaczających ją skał i podłoża. Kokkino znaczy po grecku czerwony. W tej części wyspy wulkaniczne wypiętrzenia przybyły właśnie ten charakterystyczny kolor.

Internety krzyczały, że to jedno z najbardziej zatłoczonych miejsc na wyspie. Zarówno na foto (1), jak również na foto (2) sami możecie ocenić… Dla ułatwienia dodam, że był to czerwiec, roku covidowego 2, czyli 2021.

Tym razem mieliśmy do czynienia z drobnym, o bordowej oraz czarnej barwie, żwirkiem. Równie wąsko i stromo jak na Caldera beach.

Schodziliśmy od strony wioski Akrotiri, ale bardziej popularne wejście znajduje się od strony wykopalisk Akrotiri. Na plaży barek, możliwość wypożyczenia leżaków i parasoli.

To wszystko razem sprawia, że wrażenia z pobytu na plaży są niezapomniane. Od strony morza plaża prezentuje się równie pięknie.

Z przystani przy wykopaliskach w Akrotiri w ciągu dnia kursują wycieczkowe łodzie pomiędzy południowymi plażami, a są taki, do których dostać można się tylko od strony morza. Do nich należy:

Aspri paralia czyli White beach

Aspri, czyli biała plaża to jedno z najbardziej bajkowych i jednocześnie dzikich miejsc na wyspie. Aby się na niej znaleźć należy skorzystać z łodzi.

Drugą opcją jest zaopatrzenie się w ekwipunek wspinaczkowy! Położona pomiędzy czerwoną, a czarną przyciąga przepięknymi widokami i lazurem wody. Nawet jednak na tej odizolowanej plaży znajdziecie leżaki oraz plażowego mobilnego barmana z lodówką 😉

Aspri beach to jedna z najpiękniejszych plaż na jakich zdarzyło mi się być, chociaż plażowiczem raczej nie jestem i niewielka jest ilość takich miejsc, które by mnie zachwyciły. Co mnie urzekło..? Cisza, spokój, kolor wody i widoki.

Mavri paralia, czyli black beach, zwana również white beach

Po pobycie na Aspri beach, łódka zabiera nas na ostatnią z plaż, na którą kursuje. W niektórych źródłach znajdziecie nazwę White beach, ale miejscowi mówią na nią również Black beach, czyli Mavri paralia.

Obydwie nazwy pasują idealnie. Białe ściany skał i czarny piasek, a raczej żwirek.

Należy pamiętać, że po wschodniej stronie wyspy funkcjonują czarne plaże w Kamari i Perrisie. One są chyba najbardziej znane jako czarne plaże na Santorini.

Cztery dni na Santorynie, cztery plaże. Oczywiście nie zwiedziliśmy wszystkich. Nie było czasu, ale nie czułem też takiej potrzeby. Mieliśmy to szczęście, że bywaliśmy na tych mniej uczęszczanych. Chyba nawet piękniejszych i totalnie zjawiskowych jak chociażby aspri paralia.

Jeśli udacie się na przystań w pobliżu wykopalisk w Akrotiri, to znajdziecie łodzie, które za 10 EUR, będą wozić Was przez cały dzień pomiędzy red beach, white beach oraz black beach. Naprawdę warto skorzystać z tej atrakcji.

TOP FIVE SANTORINI (No.5) – PIĘKNE MIEJSCA I GRECKA GOŚCINNOŚĆ

Santorini to cudowny fragment Grecji i nie tylko. O wielu z tych cudownych miejsc wspomniałem powyżej. Wielu z nich nie dane mi było zobaczyć – jak zwykle czas… płynął nieubłagalnie. Może w przyszłości uda się dotrzeć kolejny raz na tą przepiękną wyspę.

Poza utartymi szlakami znaleźć można cudowne miejsca, a których czas płynie wolniej, a słońca i bryzy nie brakuje.

Każde miejsce to przede wszystkim ludzie. Na Santorini, dosłownie wszędzie, spotkaliśmy się ze wspaniałą grecką gościnnością. Trafialiśmy na wspaniałych ludzi, którzy służyli pomocą. W tawernach niewyszukana uprzejmość była na porządku dziennym, a kilka słów w języku greckim zjednywało nam otaczających nas ludzi.

Właściciele hotelu poczęstowali nas kawą i przekąską, a hotelowy pokój nie dosyć, że mógł być wybrany przez nas, to został przygotowany 4 godziny przed checkinem – oczywiście free!

Te wszystkie przykłady gościnności nie były w żadnym przypadku wymuszone, ani nastawione na marketingowy efekt. Były po prostu naturalne. Pamiętam podróż w roku 2017 na Skopelos oraz Skiathos – tam również tego doświadczyliśmy. Z siłą jeszcze większą niż na Santorini, ale to pozwoliło mi zrozumieć, że tradycyjna grecka gościnność, to nie tylko przykrywka i zachęta do odwiedzenia tego jakże pięknego kraju.

Jak już wyżej pisałem – polecam szczególnie południe wyspy. Pomimo, że nie nie jest zbyt rozległa – z Południowy jej kraniec od północnego dzieli zaledwie ponad 30 kilometrów, to czasem wydaje mi się, że są to dwa różne światy. Podobnie jest z interriorem – wewnętrzny świat wyspy niejednokrotnie nie przypomina tego, który znajdziecie w Thirze, Oi, Perrisie czy Kamari.

Top five Santorini – ciężko było wybrać, a może tylko ustalić kolejność. Kolejność natomiast każdy może przyjąć dowolną i na tym polega urok każdej podróży i dokonywanych przez nas wyborów.

Co mi się nie udało, a czego nie ominę następnym razem:

• zwiedzić kilka winnic i poddać podniebienie degustacji lokalnych win – obowiązkowy punt wizyty
• popłynąć na Thirasię – mniejszą siostrę Santorynu
• zapuścić się w okolice Perrisy czy też Kamari – te okolice
• zwiedzić Therę
• zejść w Oi do Ammoudi

W ten sposób powstał następny top five Santorini! Może jednak będzie ten następny raz…

INFORMACJE PRAKTYCZNE – TOP FIVE SANTORINI

• Taksówki na wyspie są stosunkowo drogie – kurs z lotniska na tzw. drugą stronę wyspy (Akrotiri, Oia, Thira to standardowy wydatek 35 EUR. I… ciężko negocjować cenę.
• Autobusy kursujące po wyspie to dla odmiany niewielki wydatek – kursy między miasteczkami to wydatek 1-2 EUR. W tym przypadku pamiętajcie, że… wszystkie drogi prowadzą do Thiry. To jest węzeł przesiadkowy, z którego dojedziecie do każdego miasteczka znajdującego się w rozkładzie jazdy.
• Jeśli jesteście w Akrotiri i chcecie nasycić podniebienia dobrą grecką kuchnią wybierzcie się do THEOFANIS – nie pożałujecie – więcej: http://santorinitheofanis.gr
• Na kolację połączoną z podziwianiem zachodu słońca – koniecznie PANORAMA (http://panorama-santorini.gr)
• Restauracja KARMA w Oia najlepsze krewetki w kataifi – karma.bz
• Pomiędzy miejscowościami na wyspie kursują autobusy, wszystkie drogi, a właściwie kursy prowadzą do Thiry. Znaczy to, że aby dostać się np. z Akrotiri do Kamari należy przesiąść się w Thirze. Bilety za jeden odcinek kosztują ok. od 1 EUR do 2 EUR. Wyspę można więc zwiedzić więc za niewielkie pieniądze. Autobusy zatrzymają się nawet pomiędzy przystankami – można spokojnie wędrować.
• Najlepszym jednak wyborem będzie wynajem auta – polecam wypożyczalnie „pozalotniskowe” – taniej, auto podstawią do hotelu, nie ma problemu z kaucjami czy ubezpieczeniem.