KILKA CHWIL W BERLINIE

Berlin dla mnie był, jest i będzie miastem szczególnym. Spędziłem w nim wiele wspaniałych dni. Pozostanie dla mnie tym miastem, które urzekło mnie swoją swoją różnorodnością. Jest jakby miastem kompletnym – pod każdym względem. No… może zimą brakowało mi śródziemnomorskich klimatów, ale jednak życie – zarówno dzienne i nocne będące mocną stroną stolicy zjednoczonych Niemiec chociaż częściowo wynagradzało braki słońca. Więc tym razem krótko – Kilka chwil w Berlinie – kulinarnie i patetycznie.

O Berlinie mógłbym pisać godzinami. Każda dzielnica ma swój specyficzny klimat i urok, każda ma też swój jasny i ciemny charakter. Chcecie najlepszego kebaba w Niemczech – jedź na Mehringdamm do Mustafy. Regierungsviertel zaoferuje dotyk niemieckiej państwowości, Wannsee da Wam poczucie relaksu (i najlepszej Kartoffelsalat, jaką zdarzyło mi się zjeść). Zwolennicy zadym, zwanych Krawalle nie ominą ulic Kreuzbergu. Można wymieniać w nieskończoność. W końcu, jeśli ktoś chciałby tanio lecieć, choćby za ocean, nie ominie lotniska Tegel. Zimą natomiast doświadczycie atmosfery bożonarodzeniowych jarmarków niemniej wspaniałych i kolorowych niż te w Bawarii lub Wirtenbergii.

Można wymieniać w nieskończoność. W końcu, jeśli ktoś chciałby tanio lecieć, choćby za ocean, nie ominie lotniska Tegel. Zimą natomiast doświadczycie atmosfery bożonarodzeniowych jarmarków niemniej wspaniałych i kolorowych niż te w Bawarii lub Wirtenbergii.

Tym razem musiałem zadowolić się tylko kilkoma wolnymi chwilami. Okolice Tiergarten są mi znane doskonale, tam też zatrzymałem się na kilka chwil w Berlinie. Gdy w odległej młodości zaczytywałem się w książce Christiny F. „Dzieci z dworca Zoo”, byłem już po wizycie w dzielnicy, która stanowiła odbicie literackich wspomnień autorki. Dzisiaj, choć okolice dworca trochę ucywilizowano, to wciąż jeszcze zapach zioła jest nieodłącznym elementem lokalnego folkloru.

CURRYWURST TIERGARTEN

Wysiadasz z autobusu 109 lub X9, który przywiózł Cię z lotniska Tegel, albo wysiadasz z pociągu, który dowiózł Cię na Tiergarten Bahnhof i zastanawiasz się co dalej zrobić…? Nie ma lepszego momentu na zapoznanie się z niemiecką kuchnią i street-foodem! Zaraz przy dworcu znajdziecie Curry 36, która uraczy Was jedną z ulubionych przekąsek nie tylko Berlińczyków, czy też Niemców, ale też amatorów ulicznego jedzenia z całej Europy czyli legendarnym currywurstem.

Berliner Klassiker – Currywurst

Niemiecki street-food to właśnie historia currywursta. Pierwsze kiełbaski z curry podawała Herta Heuwer, która ewakuowała się z Prus Wschodnich do Berlina. Upiekła, a może usmażyła wieprzowe kiełbaski i przyrządziła sos ze składników podarowanych przez żołnierzy z brytyjskiej strefy okupacyjnej. Ten pierwszy, który niemiecka restauratorka przygotowała, składał się z ketchupu, curry oraz sosu Worcestershire. A działo się to podobno 4. września 1949 roku w Berlinie. Dziesięć lat później Frau Heuwer opatentowała swój wynalazek i nazwała go „chillup”, a następnie wynajęła lokal przy Kaiser-Friedrich-Straße 59, gdzie do 1974 roku prowadziła z sukcesem swoją knajpę. Obecnie tradycje currywursta przejęło między innymi CURRY 36, z którego wiedzy, umiejętności i doświadczenia skorzystałem. Odnaleźć może się każdy – klasycznie z bułką, lub po angielsku z frytkami. Można trafić na każdą niemiecką kiełbaskę – białą, wieprzową, mieszaną. Dazu (do tego) otrzymacie dowolny dodatek. Polecam koniecznie z ulubioną niemiecką kapustą!

KUCHNIA WŁOSKA CZY BERLIŃSKA…

Jedno, co dla fana Włoch, a także włoskiej kuchni było dla mnie w Berlinie wspaniałe, to włoskie restauracje. Bywałem w różnych miastach Europy, ale włoskie jedzenie w Berlinie jest jednym z najlepszych poza granicami Italii. Wiele lat temu na Tempelhofie odkryłem knajpę zwaną TRATTORIA TOSCANA – kilku dań, które tam podawano, nie wstydziłyby się najlepsze znane mi knajpy Rzymu, Mediolanu, Genui czy Neapolu.

Przy Meinekestrasse niedaleko Ku’dammu odkryłem RISTORANTE ARLECCHINO. Tym razem na stół wjechała między innymi pasta, konkretnie tagliatelle z wołowiną i kurkami. A wszystko w sosie grzybowo-pomidorowym. Coś wspaniałego. Jedna z lepszych past jakich przyszło mi spróbować poza Italią.

Tagliatelle z Arlecchino można polecić z czystym sercem i… podniebieniem

Niemniej naszą uwagę przykuł jeszcze sposób przyrządzania serowego spaghetti z truflami. Wielki blok parmigiano reggiano (lub grana padano) wydrąża się w środku a następnie zalewa wysokoprocentowym alkoholem i podpala, a następnie intensywnie miesza zeskrobując ser z wewnętrznych ścianek bloku dodając pastę z trufli.

„Flambirowanie” parmezanu

W kolejnym etapie dodaje się spaghetti i nadal intensywnie miesza.

A wszystko to na oczach oczekujących klientów…

Pozostaje więc już tylko nałożyć tak przyrządzoną pastę na talerze!

Bellisimo e gusto!

Zapach i aromat niósł się po całej knajpie, więc nie omieszkam następnym razem, jeśli będę miał sposobność, zamówić tego najprostszego z dań. Prostota w kuchni potrafi pozytywnie zaskoczyć.

LEGENDA BERLIŃSKIEGO KEBABA

Tam gdzie Tempelhof spotyka się z Kreuzbergiem, z południa na północ prowadzi ulica zwana Mehringdamm. Pod numerem 32 znajdziecie jedną z najlepszych, jeśli nie najlepszą w tej części Europy kebabownię. MUSTAFA’S GEMÜSE KEBAP. Niestety kolejka przed budką na Mehringdamm 32 sprawia, że tym razem jestem zmuszony zrezygnować z legendy street-foodu. MUSTAFA oferuje dwa rodzaje kebaba: z kurczaka oraz vege. Jeśli chodzi o wersję mięsną, to zaserwują Wam w bułce, albo durum. A co w środku..? Standardowo: cebulka, pomidor, sałata, ogórek, ale również kartfofel. Natomiast niestandardowo – am Ende – biały ser solankowy – wygląda jak feta, ale w smaku bardziej przypomina sery bałkańskie.

Kolejkę przed Mustafą należało liczyć w kwadransach – co najmniej 3-4. To co można zrobić, to pojechać sześć stacji U-bahną w kierunku Mariendorfu i wysiąść przy Westphalweg. Przy samym wyjściu ze stacji metra jest niewielki turecki imbiss-bar BASILEUS PIZZA & BIRGüL DöNER. I jest to jedna z najlepszych, jeśli nie najlepsza z kebabowni Tempelhofu i Mariendorfu.

Adres wart zapamiętania: Mariendorfer Damm 64

Proste wnętrze, kilka stolików, jednoręki bandyta, TV – sprzęty i akcesoria typowe dla tureckiego baru, jakich wiele. Tym niemniej, od swojej pierwszej wizyty w Basileus, jest to niezmiennie jedno z moich ulubionych miejsc na street-foodowej mapie Berlina.

Bar jakich wiele..?

Podawany tam kebab jest jednym z najlepszych w Berlinie. Ten na cieście – durum jest doskonale przyrządzony. Mięso – świeże i dobrej jakości, podobnie warzywa. Wielkość również odpowiednia, tak, że można zaspokoić głoda 😉

Jeden z moich ulubionych kebabów

BERLIN – TROCHĘ NAJNOWSZEJ HISTORII…

Słowa te piszę w 9. listopada – dzień dla Berlina i jego mieszkańców nie tylko symboliczny, ale również ważny. Tego dnia, w roku 1989, upadł mur berliński (Berliner Mauer). Nic nie stało na przeszkodzie, aby przejść za „żelazną kurtynę”. Zimnowojenny podział miasta przeszedł do historii. Historia muru i jego zburzenia to również historia podziału i zjednoczenia Niemiec.

Jeśli zacząć zwiedzanie tego fragmentu miasta, to należy udać się metrem (U6) na Kochstarsse. Tam, przy Friedrichstarsse, odnajdziecie Checkpoint Charlie. Miejsce znane z historii, gdyż mieściło się tam jedno z przejść granicznych pomiędzy Berlinem wschodnim i zachodnim. Przejście było dostępne tylko dla tzw. nie-Niemców. Amerykanie opuścili ostatecznie ten punkt kontrolny dopiero w 1991 roku. Dzisiaj punkt graniczny stanowi atrakcję turystyczną, a wokół kwitnie typowy dla takiego miejsca przemysł gadżetowy.

Niegdyś miejsce pilnie strzeżone, dzisiaj atrakcja turystyczna

Powyższe zdjęcie ma też już swoją wartość historyczną. Niedawno, w październiku 2019 roku, władze miasta zakazały przedstawień z „żołnierzami amerykańskimi”. Każdy mógł sobie zrobić zdjęcie, każdy mógł otrzymać pieczątkę w paszporcie z amerykańskiej (i nie tylko) strefy okupacyjnej.

Mur Berliński miał około 156 kilometrów długości, do dzisiaj pozostało niewiele jego fragmentów. Najdłuższy znajdziecie przy stacji metra U8 przy Bernauer Strasse, najmniejszy natomiast przy Liesenstrasse. Ten najbardziej znany znajduje się natomiast przy Niederkirchnerstrasse – w pobliżu Checkpoint Charlie.

Fragment Berliner Mauer przy Niederkirchnerstrasse

Nieopodal znajduje się okryty ponurą sławą budynek, w których mieściła się siedziba Gestapo oraz SS. Odnaleźć tam można dzisiaj wystawę Topografia Terroru.

BERLIN PATETYCZNIE…

20-minutowa piesza wycieczka doprowadzi do jednych z najbardziej znanych budowli Berlina: Bramy Branderburskiej, Reichstagu oraz Pomnika Holokaustu.

Pomnik holokaustu zwany też pomnikiem pomordowanych Żydów w Europie (Denkmal für die ermordeten Juden Europas lub Holocaust-Mahnmal) stanowi 2711 betonowych bloków ustawionych geometrycznie na obszarze 1,9 ha nieopodal Bramy Brandenburskiej. Najwyższe stele mają ponad 4 metry wysokości, a pomiędzy nimi labirynt przejść o szerokości około 1 metra. Pomnik to dzisiaj również największe niemieckie muzeum holokaustu.

W 2005 roku plac przy Ebertstrasse zamienił się w monumentalny pomnik holokaustu

Bramę Brandenburską (Branderburger Tor) zna prawie każdy. Pomimo, że znana jest głównie z czasów wojennych, to w 1791 roku, była przede wszystkim symbolem pokoju z okazji zakończenia wojny siedmioletniej pomiędzy Francją a Prusami. Dzisiaj stanowi symbol zjednoczenia Niemiec.

Pamiętam z lat 80-tych XX wieku, że nie było wtedy żadnych szans na przejście pomiędzy jej kolumnadą. Brama znajdowała się na ziemi niczyjej, na terenie muru berlińskiego, pomiędzy jego wschodnią i zachodnią granicą. Po 30 latach od upadku muru tak się oto prezentuje od strony dawnego Berlina Wschodniego…

Za bramą – Straße des 17. Juni – ulica Berlina Zachodniego nazwana dla upamiętnienia powstania w Berlinie wschodnim w 1953 rku.

a tak od strony Berlina Zachodniego…

Za bramą – Unter den Linden – w latach 80-tych najbardziej prestiżowa ulica wschodniej części miasta

Reichstag znajdziecie go pomiędzy (nie takim już nowym) Haupbahnhofem, a Bramą Brandenburską. Wybudowany w latach 1884-1894 w noerenesansowej formie jest od roku 1998/99 siedzibą niemieckiego Bundestagu. Udostępniony do zwiedzania przyciąga turystów głównie swoją górującą nad budynkiem szklaną kopułą. Czasy gdy można było tam po prostu wejść głównym wejściem niestety minęły. Czy bezpowrotnie.? Przyszłość pokaże… Dzisiaj należy się zarejestrować i przejść odpowiednią procedurę, a jeszcze 12 czy 15 lat temu było prościej oraz przyjemniej.

DEN DEUTSCHEN VOLKE napis poświęcony niemieckiemu ludowi pojawił się na gmachu w 1916 roku

Wracając na Ku’damm nie sposób nie zauważyć charakterystycznej dla dzielnicy Charlotenburg budowli kościoła Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche. ten ewangelicki kościół został zbombardowany przez aliantów w listopadzie 1943 roku („dziwne”, bo według goebelsowskiej propagandy nie było w tym czasie żadnych nalotów na Niemcy). W wyniku publicznej dysputy zdecydowano, że zniszczona główna wieża pozostanie jako symbol antywojenny.

KILKA SŁÓW O BERLINIE

Kilka chwil w Berlinie to stanowczo zbyt krótki czas na to aby zwiedzić miasto, ale wystarczający aby poczuć atmosferę miasta i powrócić do niego. Zwiedzałem to miasto w czasach, gdy jeździłem do Niemiec biznesowo, i w czasach, gdy mieszkałem w tym mieście. Dla mnie Berlin ma wartość nie tylko sentymentalną, ale również odkrywczą. Berlin uczył mnie otwarcia na świat, na różnorodność, na innych ludzi. To miasto, to nie tylko niemiecki Ordnung, to miasto to również wspaniałe życie nocne, ale o tym oraz innych stronach stolicy Niemiec, może w (niejednym) następnym odcinku… sorry – poście,

ZAMIAST ZAKOŃCZENIA – KILA LINKÓW

WEEKEND W HARRACHOVIE – CZEMU NIE…

Czeskie Karkonosze

Majówka w Czechach…? Może weekend w Harrachovie… To nie tylko dobra opcja dla mieszkańców Wrocławia. Dojazd jest całkiem przyjazny, nawet z Warszawy odległość prawie 500 km nie powinna być problemem. W lipcowy 2014 roku pakujemy się, siadamy w auto i za niecałe 5 godzin wysiadamy po czeskiej stronie Sudetów. Cel: Harrachov!

Harrachov to pierwsza miejscowość zaraz za przejściem granicznym w Jakuszycach, zaledwie 4 kilometry od granicy. W XVII wieku zostaje założona tu wieś o nazwie Dörfl. Niedługo później wieś trafia w ręce szlacheckiego rodu pochodzącego z Dolnej Austrii i zmienia nazwę na Harrachsdorf. Nazwę swą bierze oczywiście od nazwiska rodu Harrachów. Harrachowie pisali historię nie tylko austriacką, ale również czeską, słowacką, a także węgierską. Nie tylko odległą historię, ale również tę najnowszą. Péter Harrach pełnił rolę ministra rządu węgierskiego w latach 1998-2002, a także kilkukrotnie wiceprzewodniczącego węgierskiego parlamentu.

Harrachov, to niewielka miejscowość. Jeśli już tam dotrzecie, to można zostawić samochód na hotelowym parkingu, a na zwiedzanie miasta i okolic udać się na własnych nogach.

Droga 01021 ciągnie się wzdłuż miejscowości

Poza okolicznymi szlakami górskimi jest kilka miejsc, w które z pewnością warto dotrzeć. Spróbujemy je wypunktować, a zaczniemy od pierwszego odwiedzonego:

1. ČERT’AK

Čerťák to nie tylko górujące nad miasteczkiem wzniesienie, na które wiedzie malowniczy szlak, ale przede wszystkim kompleks skoczni narciarskich. 1.020 m.n.p.m. to niewiele, a warto wejść, chociażby dla pięknej panoramy miasta i okolicznych gór.

Čertova Hora znaczy tyle, co Czarcia Góra
Widok z Čertovej Hory

Punkt konstrukcyjny skoczni na Čert’aku mieścił się na 185 metrze, co predysponowało ją do zaliczenia do tzw. skoczni mamucich. Jej rozmiar, czyli tzw. hill-size ulokowano natomiast na 205 metrze. Ciekawostką jest fakt, że była to skocznia naturalna, której tory zjazdowe umieszczono na zboczu góry, a nie była wynikiem wyrafinowanej myśli konstrukcyjnej.

Nie tylko lata świetności tej, wybudowanej w 1980 roku, skoczni mamy już za sobą, ale również jakiekolwiek zawody czy treningi nie są już tam organizowane. Po około 35-tu latach rozgrywania zawodów pucharu oraz mistrzostw świata nadszedł dzień 15. marca 2014 roku. Ostatnie rozegrane zawody – Mistrzostwa Świata w Lotach Narciarskich wygrał Severin Freund, a 5. miejsce padło łupem Kamila Stocha.

Čert’ak w lipcu 2014 roku
Widok ze skoczni na Harrachov

Z kibicowskiego punktu widzenia przypomnę tylko kilka interesujących faktów:

  • Na skoczni dwa razy triumfował Adam Małysz (13-14.01.2001 roku), a 8.01.2011 roku zdobył trzecie miejsce.
  • Rekordzistą skoczni jest Matti Hautamäki – 214,5 m (9.03.2002); rekord wyrównał Thomas Morgenstern w 2008 roku.
  • 18. lutego 1983 roku czeski skoczek Pawel Ploc ustanowił rekord Świata skacząc na odległość 181 metrów; dzisiaj w Harrachovie były skoczek prowadzi pensjonat i restaurację pod nazwą PAVEL PLOC PENSION RESTAURANT.
  • 13. lutego 2013 roku Jurij Tepeš skoczył 220 metrów, ale niestety skoku nie ustał.

Niestety od roku 2014 mamut na Čerťáku niszczeje. Skocznia, z tego co pamiętam, znajdowała się co prawda w kalendarzu FIS, ale za każdym razem odwoływano planowane zawody. W 2017 roku powstał komitet reaktywacji obiektu pod nazwą „na mamuta”. Miejmy nadzieję, że uda im się przywrócić skocznię do życia.

2. MUMLAVSKE VODOPADY

Mumlava to niewielka górska rzeka o długości około 12 kilometrów, która przepływa przez Harrachov i stanowi dopływ Izery. W odległości około 2 kilometrów od centrum miasta w kierunku wschodnim znajdują się Mumlavské vodopády.

Mumlavské vodopády
Mumlava tworzy 10-metrową kaskadę

Rzeka, w dolinie zwaną Mumlavský důl tworzy liczne kaskady, z których największa ma 10 metrów wysokości. Zresztą cała trasa jest malowniczo położona wzdłuż rzeki i widoki są przepiękne.

Mniejsze kaskady na Mumlavie
W porze letniej Mumlava przypomina bardziej potok niż rzekę
Wzdłuż rzeki znajdziecie „tarasy” widokowe
Mumlava w Harrachovie

W knajpce, znanej jako „Srub U Lišáka”, a którą znajdziecie nieopodal vodopadów zjadłem chyba najlepsze w Czechach knedle z jagodami… Nie prawdopodobnie, a z pewnością istna poezja smaku. Z czeskim piwem smakują wybornie.

Knedlíky s borůvkami

Zresztą… wszystkie knedle (z piwem) smakowały tam wspaniale!

Klasyka czeskiej kuchni

3. HORNICKE MUZEUM

Nieopodal południowej ścieżki wiodącej do Mumalvskich vodopadów znajdziecie lokalne muzeum górnictwa. Niestety było nieczynne – wcześnie jest zamykane. Już w 1947 roku podjęto prace wydobywcze, ale złoża były eksploatowane przede wszystkim w latach 1957-1992. W kopalni wydobywano rudy kwarcu, barytu, fluorytu oraz baleny. Z ponad 21 kilometrów chodników wydobywczych do zwiedzania udostępniono trasę o długości ponad 1 kilometra.

Hornicke muzeum to historia kopalni rudy w Harrachovie

4. BOBOVA DRAHA

Gdy już zmęczą nas okoliczne trasy i zapragniemy powrotu do miasta, to możemy skierować swoje kroki nad drugą z rzek zwaną Kamenice. Tam znajduje się Bobova draha czyli tor saneczkowy, na którym można poszaleć w również w letnie dni.

Tor – da Wam z pewnością ponad 1000 metrów frajdy z jazdy. 38 metrów różnicy przy średnim nachyleniu 6%, a przede wszystkim 17 zakrętów w doskonały sposób łączy adrenalinę z radością. Miejsce z pewnością warte odwiedzenia.

Chwila rozrywki na letnich bebslejach

5. MINIBROWAR I HUTA SZKŁA „NOVOSAD A SYN”

Kiedy wrócimy już z górskich spacerów albo wyszalejemy się na „bobovce” możemy zaspokoić nasze zmysły w jeszcze jednym fantastycznym miejscu. Przy wjeździe do Harrachova znajduje się założona jeszcze przed rokiem 1712 rokiem huta szkła.

Jednym z najciekawszych miejsc w hucie jest bezsprzecznie szlifiernia szkła funkcjonująca do dzisiaj w oparciu o metody sprzed 300 lat. Urządzenia i maszyny nadal napędzane są turbiną wodną. W hucie znajduje się minibrowar, w którym godne uwagi są dwa artefakty:

  • ciemne piwo – Čerťák oraz…
  • lager František

obydwa, jak mówią Czesi, „dvanáct-ki”. Doskonałe, a może sobie również vzít pryč (na wynos) w czteropaku. Niestety nie zachowały mi się żadne foty z wizyty w hucie, ale szkło, które nabyliśmy w hucie, w przeciwieństwie do piwa, od wielu już lat jest namiętnie używane.

WRAŻENIA Z HARRACHOVA

Ta niewielka mieścina położona na wysokości 700 m.n.p.m. – pierwsza w Czechach po przekroczeniu granicy w Jakuszycach jest z pewnością dobrą miejscówką nawet na krótki weekendowy wypad nie tylko dla mieszkańców Dolnego Śląska, ale wydaje się, że również dla tych mieszkających dalej.

Co mnie urzekło poza sezonem narciarskim..? Z pewnością brak tłumów oraz… ceny. Harrachov na weekend to dobra opcja, jeśli ktoś zapragnąłby się wyciszyć i pooddychać górskim powietrzem. Nie ma może tam zbyt wielu atrakcji, ale weekend z pewnością da się spędzić zarówno relaksacyjnie, jak też aktywnie. Jeśli ktoś lubi czeską kuchnię i tradycyjne czeskie piwo, to również się nie zawiedzie.

INFORMACJE PRAKTYCZNE

  • Dojście do Mumlavskich Vodopadów – najlepiej – szlakiem niebieskim z centrum Harrachova w kierunku schroniska Labská bouda lub żółtym szlakiem . W pobliżu znajduje się schronisko Mumlavská bouda a także restauracja „Srub U Lišáka”. Droga ta jest częściowo asfaltowa wzdłuż północnego brzegu Mumlavy – w przeciwieństwie do leśnej ścieżki po południowej stronie rzeki.
  • Więcej o letnim torze saneczkowym przeczytacie przede wszystkim tutaj: http://www.bobovka.cz
  • Nie powinno być problemów z zakwaterowaniem nawet „last minute” – hoteli i pensjonatów jest wystarczająca ilość (jak na letnią porę) i znajdzie się coś na każdą kieszeń.
  • Zimową porą Harrachov zamienia się w narciarski kurort. Nie byłem, nie wypowiadam się, ale bywalcy mówią, że tym bardziej warto odwiedzić to miasteczko.

VERONA – 4 GODZINY DO ODLOTU

Verona – Piazza delle Erbe

W Weronie zaczęła się nasza czerwcowa, włoska przygoda, w Weronie też zakończyła. Wracając znad Lago di Garda nie mieliśmy zbyt wiele czasu. Verona musi poczekać na inną okazję, bo kilka godzin to czas zbyt krótki, aby zapoznać się z tym pięknym miastem. Jednakże najsławniejszy balkon świata zdążyliśmy zobaczyć.

VILLAFRANCA AIRORT

Lotnisko Villafranca (VRN) nosi imię Valerio Catullo. Patrząc z punktu widzenia Werony jako miasta poezji i miłości patron nie mógł być inny jak ten pochodzący z Verony rzymski poeta znany szerzej jako Katullus. Port lotniczy znajduje się na południowy wschód od miasta. Pas startowy dzieli z bazą włoskich sił powietrznych.

Port Lotniczy Verona-Villafranca widziany od strony płyty postojowej

Lotnisko obsługuje prawie 3,5 miliona pasażerów rocznie. Posiada jedną drogę startową o długości ponad 3.000 metrów. Zarówno przyloty, jak też odloty znajdują się w jednym długim parterowym budynku. Zaletą jest szybkość poruszania się, wyjścia do miasta, natomiast minusem ciasnota na odlotach. Brak jest rękawów, dlatego też boarding odbywa się za pośrednictwem lotniskowych autobusów. Samochodem dojazd z centrum miasta zajmuje nie więcej niż 15-20 minut. Do miasta można dotrzeć autobusami linii nr 199 (na stację kolejową) oraz nr 164 (na Piazza Bra). Orientacyjny czas dojazdu – ok. 30 minut. Na lotnisko dotarliśmy liniami AIR DOLOMITI; o wrażeniach z lotu tymi liniami czytaj tutaj: http://7mildalej.pl/air-dolomiti-recenzja-z-lotu/

Do Werony docieramy niecałe 4 godziny przed odlotem do Frankfurtu. Czasu nie będziemy więc mieć zbyt wiele, a jeszcze trzeba oddać auto w lotniskowej wypożyczalni. Ustalamy krótki plan – balkon, ścisłe centrum, koloseum i standardowo: zapoznanie się z lokalną kuchnią.Parkujemy na parkingu przy Tribunale di Verona. Miejscówka dobra, jak wszystkie zresztą, które są poza Porta Nuova czy też Porta Palio. To praktycznie już centrum miasta.

CASA DI JULIETTA

W niedzielne, czerwcowe popołudnie miasto wygląda prawie na wymarłe. Podczas spaceru z Tribunale di Verona do Domu Julli spotykamy co najwyżej kilku spacerowiczów. Dla tubylców to godzina obiadowa, ale gdzie się podziali turyści tak tłumnie odwiedzający to romantyczne i piękne miasto?

W takich warunkach to ja lubię zwiedzać… prawie jak ghost city!

Będąc w Weronie i nie zobaczyć najsłynniejszego balkonu świata…? Fikcyjny balkon, fikcyjnej panny rozsławiony przez Williama Shakespeare’a, który nigdy nie odwiedził Werony. Średniowieczna historia tragicznej miłości Julii Capuleti oraz Romeo Montecchi sprawiła, że Werona pojawiła się na mapie najbardziej romantycznych miast świata. Wykorzystali to Włosi w latach międzywojennych, kiedy to w domniemanym domu rodziny Capuletich dobudowano balkon, który stał się miejscem pielgrzymek zakochanych i nie tylko.

Jeśli ulice miasta były puste, to XIII-wieczna kamienica uznana przez wyznawców kultu Romea i Julii była oblegana bardziej niż sklep z pralkami za czasów słusznie minionych.

Balkon Julii w Casa di Julietta przy via Capello

Wyjaśniły się więc pustki na ulicach miasta. Wszyscy chyba turyści byli przede wszystkim tłoczyli się w bramie kamienicy przy via Capello 23. Istna wieża Babel. W wejściu do kamienicy całe ściany zapisane są oraz oblepione są karteczkami z miłosnymi wyznaniami i pragnieniami zakochanych z całego świata.

Na ścianie kamienicy przy via Capello ludzie chyba sobie drabiny podstawiali żeby wyznać miłość

Co ciekawe, miłość to największa siła świata, więc mamy na tych ścianach wyznania również międzygatunkowe, a w szczególności do ukochanych… klubów piłkarskich!

Na dziedzińcu kamienicy stoi też posąg Julii Capuleti. Podobno potarcie jej piersi ma przynosić szczęście w miłości. Stąd też jest to najbardziej wypolerowana część jej pomnika. Miliony rąk głaskały te piersi w nadziei, że będzie to zbawienne dla ich miłości i uchroni ich to przed tragicznym losem patronki. Zakrawa to prawie na religię 🙂

Posąg najsłynniejsze 14-latki świata

PIAZZA DELLE ERBE

Dużo mniejszym powodzeniem cieszy się natomiast domniemany dom partnera Julii – Romea. Mieści się on przy via Arche Scaligere 2. Niestety nie da się zagiąć czasoprzestrzeni i do odlotu pozostały niewiele ponad trzy godziny. Casa di Romeo musi poczekać.

Swoje kroki kierujemy ku spotkaniu z lokalną kuchnią, bez tego żadem wyjazd nie byłby pełen. Wrażenia z kuchnia di Verona pozostały na kubeczkach smakowych na długo. W związku z tym, że bigoli oraz tagliolini były wyśmienite, to kulinarna strona Werony będzie miło wspominana. Z pastami werońskimi zapoznaliśmy się w LOCANDINA CAPELLO: http://7mildalej.pl/kulinarna-wedrowka-dookola-gardy/ nieopodal Piazza delle Erbe.

Piazza delle Erbe to najstarszy plac miasta, powstał w miejscu starożytnego forum romanum. Ślady po rzymskim rynku można znaleźć już na via Capello.

Wykopaliska archeologiczne – czemu nie..?

Plac wyłożony jest marmurowymi płytami.

Piazza delle Erbe – widok od strony południowo-wschodniej

Na środku znajduje się Fontanna Madonna Verona – najstarszy, gdyż pochodzący z 1368 roku, zabytek placu. Zwieńczenie północnej pierzei placu to z kolei 84-metrowa Torre dei Lambretti.

Torre dei Lambretti

Jedną z najpiękniejszych rzeczy na Piazza delle Erbe są freskowane fasady budynków. Wiele wieków temu Werona była zwana „pomalowanym” miastem. Część tych malowideł pozostała na ścianach. I właśnie te freski były dla mnie najpiękniejszą stroną tego placu.

Typowe dla Werony freskowane elewacje kamienic na Piazza delle Erbe

PIAZZA BRA

Piazza Brà to największy plac Werony. Zorganizowany na planie trapezu z zadrzewionym skwerem w jego centrum, przy którym usytuowanym pomnikiem króla Wiktora Emanuela II. Jedną z jego pierzei zamyka starożytny amfiteatr – Arena di Verona, zwieńczenie kolejnej stanowi Comune di Verona, czyli miejski ratusz. Od strony południowej dostrzec można mury miejskie zaprojektowane przez Viscontiego w XIV wieku.

Skwer na Piazza Brà

ARENA DI VERONA

Amfiteatr w Weronie to jedna z największych tego typu budowli we Włoszech. Zbudowany w I wieku naszej ery funkcjonuje do dnia dzisiejszego. Arena di Verona jest również trzecim pod względem wielkości, po rzymskim koloseum i amfiteatrze w Kapui niedaleko Neapolu. Natomiast jest jedynym, który do dnia dzisiejszego jest wykorzystywany użytkowo. Jeden z najsławniejszych festiwali operowych świata, organizowanych od 1913 roku, ma miejsce między innymi w werońskim amfiteatrze.

Arena di Verona

Początkowo walki gladiatorów mogło oglądać w nim 30.000 widzów, dzisiaj eventy oraz koncerty jest w stanie obserwować nie więcej niż 15.000. Trzeba wspomnieć, że dwie kondygnacje zachowały się w stanie pierwotnym. Reszta uległa poprzez wieku zniszczeniu. Ale tylko te dwie kondygnacje to 44 rzędy siedzeń na widowni.

Niestety nie starczyło już czasu na zwiedzenie werońskiego koloseum

Gdyby nie trzęsienie ziemi w XII wieku moglibyśmy podziwiać również trzecią kondygnację amfiteatru.

PODSUMOWANIE

Verona – 4 godziny do odlotu… a miasto przecież piękne. I znowu pozostanie niedosyt. Nie ma szczęścia u mnie. Wiele lat temu również byłem w nim tylko przejazdem. Może kiedyś, w przyszłości poświęcę chociaż weekend na uporządkowanie swoich wspomnień i uda się choć weekend spędzić zatracając się w uporządkowanym labiryncie uliczek średniowiecznego centrum jednego z piękniejszych miast włoskiej północy.

Werona nie jest też miastem, które może Cię pochłonąć na wiele wizyt. Starówka jest dość mocno kompaktowa, na jej zwiedzanie jeden dzień w zupełności wystarczy. Drugi dzień można przeznaczyć na Castelvecchio i jedno z muzeów, lub dokładniejsze zapoznanie się z Areną. Weekend to czas optymalny, aby wczuć się w klimat miasta i skosztowanie lokalnej kuchni oraz „leżakowanych” plonów okolicznych wzgórz porośniętych winoroślą. A pamiętać trzeba, że pobliskie okolice to znana apelacja Valpolicella, która słynie z włoskich czerwonych win!

Bardziej niż zatłoczona kamienica przy via Capello zachwyciły mnie romantyczne uliczki miasta literackiej miłości. Spacerując po ich bruku można poczuć się mieszczaninem średniowiecznej Werony.

Romantyczne uliczki stanowią o klimacie miasta
Kościół San Fermo Maggiore

Właśnie ten dyskretny urok średniowiecznych kamieniczek i uliczek starego centrum miasta stanowi o uroku Werony. Zagłębiając się w tereny wewnątrz miejskich murów poprzez jedną z licznych bram, jak chociażby poniższa Porta Cittadella, można na spacerze nimi spędzić długie godziny.

Ilość zachowanych murów miejskich oraz bram jest imponująca

Od przyjazdu mieliśmy 4 godziny do odlotu. Ponad 3 godziny wystarczyły tylko na pobieżne zapoznanie się ze średniowiecznym centrum miasta. Miasto tak nas pochłonęło, że na lotnisku zameldowaliśmy się niewiele ponad 30 minut przed odlotem. Tym razem zdążyliśmy…

INFORMACJE PRAKTYCZNE

  • z całą pewnością jako tani i praktyczny parking mogę polecić parcheggio Tribunale di Verona – wjazd od Via dello Zappatore
  • koszt – ok. 1 EUR za 1h – tyle nas kosztowało parkowanie w niedzielę
  • w ścisłym centrum również są parkingi, ale głównie podziemne; koszty jednak już znacznie wyższe
  • wejściówka na balkon Julii przy via Capello kosztuje 6 EUR, ale zaopatrując się w VERONA CARD (koszt = 18 EUR) jest chyba darmowy
  • VERONA CARD upoważnia do szeregu zniżek, a nawet darmowych wejściówek – warto się w nią zaopatrzyć przyjeżdżając do miasta na minimum 2-3 dni
  • wejściówka na Arenę di Verona kosztuje 10 EUR
  • w niedzielę stacje benzynowe we włoskich miastach są standardowo zamknięte; można próbować tankować na automatycznych, ale nie wszędzie chciały zaakceptować nasze karty – wniosek jest jeden – jak widzisz otwartą stację tankuj do pełna 🙂

LAGO DI GARDA – GÓRY, WODA, WIATR WE WŁOSACH

Lago di Garda

Największe jezioro Włoch, przednóżek Alp to miejsce gdzie łączą się nie tylko trzy włoskie regiony, ale też przenikają przez siebie różne krajobrazy, tradycje i klimat. Północne stoki i brzegi jeziora odwiedziłem pierwszy raz wiele lat temu i od razu zostały w mojej pamięci. Od razu oczywiście jako ulubione. Północ jeziora to Trydent, czyli Trento-Alto Adige – jeden z pięciu regionów autonomicznych Włoch. Wszędzie na bogato, ale nie jest to tylko zasługa turystyki. Trentino ma własny budżet, który w dużej mierze pozostaje na miejscu i nie zasila budżetu centralnego – taki urok tej autonomii… Te tereny to także silne wpływy austriackie, które do dnia dzisiejszego widoczne są na każdym kroku. Równouprawnienie języka, dwujęzyczne nazwy to tylko fragment burzliwej historii regionu, który Włochom został nadany 100 lat temu. Zresztą tradycje kulinarne też są jakby alpejskie z germańskimi naleciałościami.

BRENZONE SUL GARDA (CASTELLETTO)

Podróż na północny brzeg jeziora zaczynamy na lotnisku w Weronie. Drugie, bardziej popularne lotnisko, z którego można dotrzeć nad Gardę to Bergamo. Można też spróbować opcji z weneckiego lotniska. Verona-Villafranca (VRN) leży jednak najbliżej Gardy – podróż samochodem do Riva del Garda zajmuje nie więcej niż godzinę trydencką autostradą. Zawsze można też wpaść na kilka godzin do Werony: http://7mildalej.pl/verona-4-godziny-do-odlotu/. Nad Gardę wybieram jednak malowniczą drogę wzdłuż jeziora i dojeżdżamy do Lazise. To jeszcze południowo-wschodnie tereny Wenecji Euganejskiej należące do Włochów od wieków. Wzdłuż wschodniego brzegu (zachodniego również) jeziora prowadzi piękna trasa. Będziemy nią wracać do Verony. Krajobraz zmienia się z typowo nizinnego, góry rosną w oczach z każdym pokonanym kilometrem.

W ten sposób docieramy do Brenzone (Castelletto). Jak na czwartkowe popołudnie, jest cicho i spokojnie, powiedziałbym, że wręcz sennie. Leniwa atmosfera udziela się również nam, więc szukamy nadbrzeżnej tawerny, gdzie będziemy rozkoszować się la cucina italiana! Brenzone to niewielka ale urocza miejscowość. Podobno nawet w tzw. sezonie można zaznać na lokalnych żwirowych plażach spokoju.

Klimatyczne miasteczko wciśnięte pomiędzy góry a jezioro

Knajpkę też znajdujemy, a kolejne doświadczenie z włoską kuchnią zamienia się cudowną ucztę dla kubeczków smakowych. Tawerna DA UMBERTO serwuje nam fantastyczną lasagne według własnego, kultywowanego od 1963 roku przepisu. O tym, co najlepsze dla podniebienia nad Gardą przeczytacie tutaj: http://7mildalej.pl/kulinarna-wedrowka-dookola-gardy/.

Czy tu nie jest pięknie..?

Krótki spacer uliczkami miasteczka pozwala powoli wczuć się w klimat miasteczek nad Gardą. To tylko prolog obrazujący piękno tego zakątka północnych Włoch.

Sjesta w Castelletto

RIVA DEL GARDA

Kolejny raz w życiu docieram do jednego z moich ulubionych włoskich miasteczek, w których spędziłem wiele pięknych chwil – takim miejscem jest między innymi Riva del Garda.

Północny kraniec jeziora – Riva del Garda

Riva w ostatnich latach stała się mocno rozrywkową miejscówką. Już w latach 90-tych XX wieku zaczynały wieczorami królować dyskotekowe rytmy, ale były to nieśmiałe „imprezy” początki. Aktualnie wieczorami knajpki z karaoke, trattorie oraz dyskoteki, parki wypełnia tłum imprezowiczów w każdym wieku.

Tym niemniej nie urąga to pięknu tego włosko-austriackiego miasteczka. Przepiękne położenie na północnym brzegu jeziora jest magnesem przyciągającym turystów. Riva ma do zaoferowania znacznie więcej. Śródziemnomorski klimat wciśnięty w alpejskie stoki – tak właśnie można chyba krótko opisać miasto. I oddaje to doskonale charakter tego pięknego miejsca.

Viale San Francesco

STARA RIVA

Miasto jest podzielone jakby na dwie części – ta starsza, o bardziej zabytkowym charakterze leży o podnóża zachodnich stoków gór oddzielających jezioro od Piemontu. Tutaj właśnie znajdziecie ślady minionych wieków.

Riva ma historię sięgającą czasów rzymskich, później wielokrotnie jej tereny były miejscem rywalizacji Włochów, Austriaków, a nawet Francuzów. Ostatecznie na mocy traktatów po I wojnie światowej miasto wróciło do włoskiej macierzy. Kolorowe kamieniczki w układzie bardziej przypominającym austriacki porządek niż południowy styl stanowią centrum starej Rivy.

Piazza delle erbe
Centrum starej Rivy

Jednym z głównym punktów odwiedzin jest Piazza III Novembre z campanile zwaną Torre Aponale. Na wieżę można wejść, a widok ze szczytu jest wart tego kilkuminutowego wysiłku.

Torre Aponale na Piazza III Novembre
Widok na jezioro z Piazza III Novembre

Nieopodal Piazza III Novembre na brzegu Lago di Garda jest swoisty pomnik. Monument poświęcony jest… zaginionym na morzu! Monumento ai Caduti del Mare upamiętnia poległych i zaginionych na morzu. Z ciekawostek należy wspomnieć, że na tym alpejskim „morzu” działała jeszcze w XIX oraz XX wieku flota wojenna wspierająca wojska lądowe w nadbrzeżnych walkach.

A nocą..? Nocą Riva del Garda zaczyna żyć swoim drugim życiem! Podobnie jak dr Jekyll & mr Hide.

Panorama miasteczka wygląda sennie, ale foto nie oddaje ścieżki dźwiękowej

Riva del Garda jest cudna, wciśnięta w dolinę pomiędzy szczytami stanowiącymi przednóżek Alp i położona na brzegu największego włoskiego jeziora zapada we wspomnienia. Ktoś kiedyś napisał, że to… „fragment raju”. Pewnie miał rację. Aczkolwiek dla mnie Riva trochę straciła ze swojego pierwotnego uroku komercjalizując się aż nadto. To już jest niestety trend światowy. Globalizacja, otwarcie granic, łatwość podróżowania skraca odległość. Każdy jednak znajdzie tutaj coś dla siebie. A tereny wokół jeziora i miasta potrafią być jeszcze dziewicze i nadają się na kontemplację piękna przyrody.

MONTE BRIONE

Wjeżdżając strada statale (SS240) do Riva del Garda od strony Torbole przejeżdża się tunelem pod wzniesieniem zwanym Monte Brione. Szczyt Monte Brione to 376-metrowa góra w kształcie rogala wyrastająca z doliny rzeki Sarca spływającej z gór Trydentu. Wycofujący się lodowiec pozostawił po sobie taką unikalną formę geologiczną, którą możemy dzisiaj podziwiać. Stosunkowo łagodne stoki od strony Rivy kontrastują z 250-metrowymi urwiskami widzianymi z Torbole.

Zamek, Riva, i na dalszym planie przed masywem Monte Baldo wzgórze Monte Brione

Monte Brione to również niemy świadek burzliwej i wojennej historii tych terenów. W przeszłości góra, z uwagi na swoje położenie była silnie ufortyfikowana. Szczególnie pierwsza wojna światowa była dla tych obszarów mało łaskawa. Na froncie włosko-cesarskim w Dolomitach i Trydencie przez trzy lata przebiegała linia frontu. W walkach zginęło ponad 150 tysięcy żołnierzy, którzy swoje życie postradali nie tylko w walkach, ale też w wyniku ciężkich warunków. Zimno, mróz, lawiny również zbierały swoje śmiertelne żniwo.

O wojennym znaczeniu Monte Brione przypominać będą tylko pozostałości umocnień takich jak Fort Garda czy Batteria di mezzo.

Fort Garda
Główne umocnienia Fort Garda
Wnętrze jednego z bunkrów Fortu Garda

Dzisiaj na szlakach wiodących wzdłuż góry zastaniecie ciszę i spokój, a także piękno przyrody. Wartością dodaną będą oczywiście wspaniałe widoki i krajobrazy, które można podziwiać ze stoków wzniesienia. Widoki na północną część jeziora, jak również okoliczne miejscowości i góry Trentino są po prostu przepiękne! Niezależnie od tego, czy dzień będzie zbliżał się ku zachodowi słońca…

Widok z Monte Brione na jezioro

…czy dopiero się rozpoczyna…

Poranek nad jeziorem

Przepiękny widok roztacza się z Monte Brione zarówno na Riva del Garda, jak też sąsiednie Torbole.

Riva del Garda widziana z okolic Fortu Garda
Od wschodniej strony wzgórze sąsiaduje z Torbole

Hotel, w który się zatrzymaliśmy zlokalizowany był na zachodnim stoku Monte Brione, co pozwalało rozkoszować się wspaniałymi krajobrazami Gardy. Jedyną niedogodnością był fakt, że aby z niego się ruszyć, należało zejść, a w drodze powrotnej wdrapać się z powrotem do hotelu. Hotel wart jest polecenia: http://7mildalej.pl/panoramic-hotel-benacus-moj-nocleg-nad-garda/

Z zachodniego stoku Monte Brione rozciąga się widok na Riva del Garda
Widok z hotelowego tarasu w kierunku Rivy oraz Tenno

CASCATA VARONE

Kilka kilometrów od Riva del Garda, w wiosce Varone znajduje się magiczne miejsce z przepięknymi wodospadami. Od ponad dwudziestu tysięcy lat woda drąży skały i spada z wysokości 90 metrów dając wspaniały koncert dla oka i ucha. A to zaledwie cztery kilometry od Rivy. Warto wpaść na chwilę, zwłaszcza, że zwiedzanie nie pochłonie zbyt dużo czasu, a wspomnienia pozostaną.

Pierwsze kaskady nie robią jeszcze wrażenia

Zaczyna się dość niewinnie jak na szumnie zapowiadane przeżycia. Po przekroczeniu bram Parco Grotta Cascata Varone witają nas więc dwa małe wodospady, które są nieśmiałą zapowiedzią większych atrakcji.

Najniższa część wodospadu

Prawdziwe piękno tego miejsca kryje się w dwóch grotach, do których można się dostać schodami (ponad 110 stopni) zwiedzając po drodze niewielki ogród botaniczny. Może nie zachwyca swą wielkością, ale już pięknem z pewnością tak.

Ekspozycja miniogrodu botanicznego

Śródziemnomorska flora miesza się tutaj z alpejską, co nadaje miejscu jeszcze więcej uroku.

A wszystko to wzdłuż ścieżki prowadzącej ku grotom z wodospadem
Czyż nie jest tutaj pięknie..?

Tysiące lat żłobienia przez wodę skał wytworzyły piękne formy, które tworzą piękne widowisko. Czy właśnie w tym miejscu Owidiusz wypowiedział swoją znaną sentencję:

Kropla drąży skałę nie siłą, lecz ciągłym spadaniem.

Nie nam to dzisiaj rozstrzygać, ale spektakl jest najwyższej jakości. Wodospady w Varone udostępniono do zwiedzania w 1874 roku. Dwie groty, a tak naprawdę wąskie wąwozy wyprofilowane przez hektolitry spadającej wody podlegają ciągłej erozji. Podobno ze skał ubywa około 2 mm rocznie, które woda „zabiera” ze sobą.

Cascata Varone

Przejście kilkunastometrowym tunelem w celu dostania się do serca groty zamienia wszystkich w „miss mokrego podkoszulka”. Kilka minut spędzonych u stóp wodospadu sprawia, że człowiek wygląda jak po kąpieli. Grota wypełniona jest spienioną wodą, natomiast powiedzenie, że „woda jest mokra” nabiera nowego wymiaru.

Prawie 100 metrów słupa wody

Jak w każdej grocie czy jaskini panują wewnątrz warunki odmienne od tych zewnętrznych. Temperatura spada odwrotnie proporcjonalnie do wzrostu wilgotności. Da się przeżyć nawet w t-shircie, ale wskazany byłby bardziej profesjonalny strój. Chociażby z takiego powodu, że tak wspaniałej gry dźwięku, światła i wody nieczęsto możemy doświadczyć.

Wspaniała gra dźwięków i kolorów

LAGO DI TENNO

Będąc w Varone nie sposób nie jechać na Lago di Tenno. Odległość niewielka, a 20 minut jazdy samochodem po krętych i malowniczych trydenckich serpentynach może być z pewnością przyjemnością samą w sobie. Czasem wystarczy zatrzymać się na poboczu, i podziwiać wspaniałe trydenckie landszafty.

Panorama Rivy z drogi na Tenno

W razie gdyby ktoś chciał odpocząć od zgiełku Rivy, to polecam istną oazę spokoju. Jezioro Tenno jest niewielkim, aczkolwiek pięknym miejscem na ładowanie akumulatorów. Już położenie tego niewielkiego jeziora pomiędzy alpejskimi szczytami zdecydowanie sprawia, że czujemy się jak zaczarowanym ogrodzie.

Lago di Tenno

Alpejska zieleń, łagodnie opadające brzegi oraz niezapomniany kolor wody stanowią w głównej mierze o pięknie tego miejsca. W tym miejscu nie znajdziecie natomiast śródziemnomorskich krajobrazów. Ale będzie to przede wszystkim piękno alpejskich zakątków – jeszcze bez hord turystów. Jest jeszcze jedna zaleta tego prawie niezadeptanego miejsca – czystość wód, ilość ryb!

Ilość ryb w tym jeziorze jest zdumiewająca

Czasem można też trafić na inne okazy miejscowej fauny – waran z Tenno. Niewątpliwie ten nie jest tak okazały jak z Comodo, ale zawsze to jakiś kuzyn tego smoka 🙂

„Waran z Tenno” wygrzewa się na skałach

Spacer wokół jeziora – jest sentiero, czyli szlak nie powinien zająć więcej niż 1,5 godziny wliczając w to przerwy na błogie gapienie się w piękno tego miejsca. Ciekawy jest kolor wód jeziora. W zależności od kąta padania promieni słonecznych i zachmurzenia przybiera tak różne barwy i odcienie, że nawet nie wiem czy znalazłbym w słowniku te wszystkie kolory. Cóż więcej na temat tego pięknego „lago azzurro” jak mówią miejscowi można powiedzieć… Niech zdjęcia zostaną z Wami…

Wyspa na jeziorze w porze suchej łączy się lądem i stanowi… półwysep
Lago azzurro
Dla koloru tej wody chociażby tu wrócę…
Jest i kąpielisko, a tłumów nie widać.

LAGO DI LEDRO

Jedno z mniejszych jezior znajdujących się o przysłowiowy rzut beretem od królowej trydenckich jezior oferuje przede wszystkim spokój. Nie ma tłumów jak nad Gardą. Samo jezioro też jest jakby spokojniejsze. Dla ambitnych miłośników deski i żagla powiedziałbym nawet zbyt spokojne, chociaż amatorów żagli można było dostrzec.

Lago di Ledro

Samo jezioro położone w przepięknej dolinie o tej samej nazwie (Valle di Ledro) ma swój urok. Położone na wysokości 655 m.n.p.m. rozciąga się na długości około 3 km. Z tego względu można by rzec, że jest wręcz kameralne. Hotele i campingi nie są tak liczne, jak nad Gardą. Brzegi jeziora są łagodniejsze, a na miłośników nadbrzeżnego dolce far niente czekają tylko cztery plaże.

Cisza i spokój nad Lago di Ledro

Przede wszystkim jezioro objęto rezerwatem biosfery UNESCO, a wzięło się to z faktu, iż nad brzegiem jeziora odkryto osadę z epoki brązu zwaną Palafitte del Lagi di Ledro. Museum przypominające skansen zlokalizowane jest przy drodze znad Gardy w miejscowości Molina di Ledro.

Museo Palafitte del Lago di Ledro

WRAŻENIA

Garda jest piękna i każdy znajdzie tam coś dla siebie. Wszystko zależy tylko od tego czego oczekujemy. Przepiękne ścieżki spacerowe, skały wspinaczkowe czy trasy rowerowe – zwłaszcza te z gatunku MTB. Wspaniała kuchnia, a wieczorem wino i śpiew. Jest też miejsce na ciszę i kontemplację piękna przyrody. Riva del Garda to tez miasto wielu kultur. Spacerując po starej Rivie mieliśmy okazję natknąć się na takie oto obrazki:

Multikulturowe święto na ulicach starej Rivy

Przede wszystkim udało się skosztować wspaniałej trydenckiej kuchni i przede wszystkim odpocząć. Wrócę tu pewnie kolejny raz. Następnym razem będzie to trekking oraz via ferrata – skałek do wspinaczki mają całe mnóstwo. I wejście na Monte Baldo – nie kolejką, tylko ai piedi.

Za każdym razem jak człowiek wyjeżdża kolejny raz w te same okolice odkrywa coś nowego. Przede wszystkim kolejny pobyt w Rivie to odkrycie uroków Lago di Tenno. Jak mawiał klasyk – niby człowiek wiedział, a jednak nie zwiedzał… Wspaniałe miejsce do ładowania akumulatorów, odpoczynek po miejskim szumie lub ciężkim dniu.

INFORMACJE PRAKTYCZNE

  • wejściówka na Torre Aponale – 2 EUR
  • plaże w Riva del Garda są głównie żwirowe – wskazane obuwie do kąpieli
  • hotel, który oferował piękne widoki znajdziecie tu: https://www.hotelbenacus.com/it/home/
  • bilety wstępu do Parco Grotta Cascata Varone kosztują 6 EUR za osobę dorosłą (niemniej są zniżki rodzinne oraz dla dzieci i seniorów)
  • parkingi obok jeziora Tenno i Ledro, a także obok wodospadów w Varone – płatne w automatach;
  • w Varone natomiast najbliższy parking przy wejściu do Parco Grotta jest bezpłatny

PANORAMIC HOTEL BENACUS – MÓJ NOCLEG NAD GARDĄ

Panoramic” w nazwie zobowiązuje…

Dobry hotel nad Gardą… Jak go znaleźć, skoro jest ciężko zarezerwować w ostatniej chwili odpowiadający naszym wymogom nocleg nad Gardą. Riva del Garda, Torbole i okolice nie są dobrą opcją aby liczyć na ciekawą ofertę typu last minute. Tam wszystko jest zajęte zwłaszcza, gdy zaczyna się sezon. Poza sezonem również nie zawsze można liczyć na nocleg w wymarzonym hotelu. Tak urokliwe miejsca mają to do siebie…

Przeglądając strony dotyczące noclegów nad Gardą trafiliśmy na stronę hotelu: https://www.hotelbenacus.com/. Miał wszystko co pragnęliśmy: piękne położenie, odpowiedni standard, wypasione śniadania. Może tylko cena była odstraszająca, ale cóż… luksus kosztuje.

POKÓJ Z WIDOKIEM NA…

Panoramic Hotel Benacus położony jest na zachodnim stoku skały Monte Brione pomiędzy Torbole a Riva del Garda. Aby się do niego dostać, należy, po wjeździe z Torbole, za tunelem skręcić na skrzyżowaniu w prawo i kierować się według drogowskazów.

Położenie hotelu to jeden z jego największych atutów, chociaż nie jeden jedyny. Nazwa „panoramic” jest w tym przypadku adekwatna i trafna w 100%. Przepiękna lokalizacja na zachodnim stoku skały sprawia, że możemy podziwiać nie tylko panoramę miasta, ale też okoliczne góry i delektować się zachodami słońca z pokojowych tarasów.

Widok na jezioro
Alpy w zasięgu wzroku

Czy jest coś bardziej kojącego niż takie widoki z tarasu..? Chciałoby się powiedzieć, że więcej nie trzeba. Jednocześnie położenie hotelu trochę na uboczu i powyżej miasta sprawia, że jest cisza i spokój. Osobiście nie lubię gwarnych, miejskich hoteli. W Benacusie nawet kilka noclegów sprawi, że człowiek odpoczywa od zgiełku. A Riva del Garda nie jest raczej sennym miasteczkiem położonym na przykład w… czarnogórskim Durmitorze, gdzie można wręcz usłyszeć ciszę.

Nawet późnym wieczorem, gdy w Rivie zaczyna się budzić imprezowe życie, hotelu Benacus to raczej nie dotyczy.

Nocna panorama Riva del Garda

HOTEL I POKOJE

Położenie Panoramic Benacus Hotel sprawia, że znajdujemy się na uboczu miasta. Przed hotelem znajdziecie bezpłatny parking. Jest co prawda niestrzeżony, ale to praktycznie ostatnie zabudowania przy via Monte Brione. Jest cicho i bezpiecznie.

Dojazd do hotelu Panoramic Benacus

Budynek posadowiony jest na skarpie, stąd też od strony zachodniej ma 4 kondygnacje, natomiast od strony wschodniej 3 piętra. Pokoje zachodnie mają w większości przestronne tarasy z pięknym opisanym już powyżej widokiem. Wszystkie wyposażono w leżaki, stoliki i krzesła. Idealne miejsce do błogiego dolce far niente po całym dniu i wypicia butelki wina.

Tarasy są przestronne i wyposażone w meble ogrodowe

Pokoje od strony via Monte Brione mają widok na góry. Nie wszystkie z nich są wyposażone w balkony.

Hotel posiada standard *** i jak najbardziej na ten standard zasługuje. Nie można mu w tej kwestii niczego zarzucić. Wszystko było zgodne z opisem. Pokoje są przestronne ok. 20-25 m2. Do łóżka też nie można mieć zastrzeżeń; materace są średnio-twarde, wygodne. Czystość w pokojach i łazienkach – na najwyższym poziomie. Sprzątanie codzienne. Klima też oczywiście obecna, a wi-fi działa szybko.

Pokoje są czyste i przestronne; łóżka wygodne

Pokoje posiadają łazienki wyposażone w toaletę, bidet, prysznic, umywalkę, suszarkę do włosów, a także kosmetyki i zestaw ręczników.

Na terenie hotelu można wypożyczyć rowery – free charge. Przy hotelu znajduje się również basen.

Basen zewnętrzny

ŚNIADANIA I OBSŁUGA

Śniadanie to dla mnie jeden ze znaków rozpoznawczych dobrego hotelu. Znając włoskie realia, nie zawsze ten obszar jest zadowala mój żołądek. Po prostu rano lubię leniwie zejść do restauracji i niespiesznie skosztować lokalnej kuchni. To, co oferuje Panoramic Hotel Benacus nawiązuje do najlepszych tradycji hotelowych śniadań. Hotel bywa często, powiedzmy, wyborem gości niemieckich czy też austriackich. Te nacje mają to do siebie, że das Frühstück musi być obfity. Tak jest też w tym hotelu, a wartością dodaną są regionalne dodatki takie jak na przykład sery i desery. Jeśli do tego dodamy również taras z przepięknym widokiem, to zjedzenie śniadania staje się tam pięknym porannym rytuałem.

Śniadanie na tarasie… Czy można zacząć lepiej dzień..?

Wszystko jest świeże i smaczne, a obsługa wręcz ujmująca.I to jest kolejna, mówiąc kolokwialnie, zaleta tego hotelu. Właściciele oraz personel to szalenie mili i pomocni ludzie. Swoją pracę traktują z pasją i zaangażowaniem. A czy jest coś co nas drugi raz przyciągnie w to samo miejsce..? Właśnie chyba panująca tam atmosfera i ludzie.

WRAŻENIA I PODSUMOWANIE

Na dzień dobry otrzymaliśmy mały gift w postaci voucheru na drinka – tzw. welcome drink – niby nic, a cieszy. Człowiek najlepiej wypoczywa w miłej atmosferze. W hotelu Benacus właśnie to jest jedną z najcenniejszych spraw. Jeśli do tego dodamy śniadania, położenie, czystość i standard, to mamy już pełnię szczęścia. Jadąc więc do Rivy i szukając noclegu, oczywiste jest, że pierwszy telefon wykonam do Panoramic Hotel Benacus.

ZALETY I WADY

  • + rodzinna atmosfera w hotelu
  • + miła i profesjonalna oraz pomocna obsługa
  • + położenie hotelu – przepiękne
  • + pokoje i łóżka
  • + pokojowe tarasy
  • + śniadania
  • + standard, czystość
  • + bezpłatny parking
  • – cena, ale cóż… luksus kosztuje
  • – dla części gości położenie hotelu może być nieco uciążliwe – powrót z miasta to wspinaczka pod górę, ale cóż… można to przekuć w zaletę

INFORMACJE PRAKTYCZNE

KULINARNA WĘDRÓWKA DOOKOŁA GARDY

Na początku był(o) Brenzone (Castelletto)

Czerwiec 2019 – kilka dni odpoczynku należy się człowiekowi nie tylko w wakacje, ale również przed nimi! Miał być trekking i via ferrata, ale niestety nie tym razem. Dopadła mnie konieczność rehabilitacji. Tym niemniej z włoskich gór nie zamierzałem rezygnować. Jeśli nie wspinaczka to co…? Zmieniamy miejscówkę z typowo górskiej na bliższą jeziora, przecież w trydenckich klimatach zawsze jest co robić.

Na trasie z Werony do Riva del Garda dopadł nas już nie głodek, a głód, a kuchnia włoska jest jak piękna kobieta przyciąga nie tylko wzrok, ale też inne zmysły. Urokliwa miejscowość Castelletto di Brenzone leży na zachodnim brzegu jeziora u południowych krańców masywu Monte Baldo. W niej nad brzegiem jeziora znajdujemy Ristorante da Umberto.

Da Umberto to kulinarna perełka w Castelletto (Brenzone)

Restauracja ma długą i bogatą historię. Już w pierwszej połowie XX wieku była w tym miejscu niewielka tawerna, w której spotykali się lokalni rybacy. Wraz z budową Gardesany, czyli drogi wokół jeziora Garda osteria była coraz częściej odwiedzana przez gości. Zio Umberto, czyli wuj Umberto po licznych podróżach wrócił, w 1963 roku tchnął w niewielką knajpkę nowego ducha. Miejscowa lasagne oraz pstrąg (la trota) stały się wręcz legendą miejscowej gastronomii. Później dołączył, z nowymi pomysłami brat Umberto – Loris. W latach 90-tych ubiegłego wieku młodsze pokolenie rodziny: Luca i Cristiana wniosło świeży powiew do kuchni i do dzisiaj wspaniale przekuwają tradycję oraz nowoczesność w kulinarne mistrzostwo.

LASAGNE – NOWE OTWARCIE

Lasagne – ricetta del 1963

Długo zastanawiałem się nad wyborem pierwszej, od ostatniej wizyty na ziemi włoskiej, pasty. Ostatnie, które kosztowałem w Rzymie były genialne. Lasagne według przepisu wujka Umberto z 1963 roku było nowym spojrzeniem! Olbrzymia porcja (na dwie osoby) zawierała makaron w kształcie papardelle zapieczony z niewielką ilością wołowego mięsiwa w kremowym beszamelu. Nie było żadnej pierzynki, pasta po prostu przechodziła serowym i puszystym beszamelem. Rewelacja!

Jeśli do tego dodamy przepiękne położenie i widok z tarasu z bryzą wiejącą od jeziora oraz miłą obsługę, to nie pozostaje nic innego jak zatrzymać się i spróbować tej wspaniałej kuchni. Jeszcze jedno – aperol spritz jest u nich wyśmienity!

Jadąc nad Lago di Tenno, za wodospadem Varone odwiedzamy w porze obiadowej niewielką restaurację pod nazwą Trattoria Piè di Castello. To rodzinny interes prowadzony w tym miejscu od stuleci. Początki miały miejsce w XIX wieku, kiedy to Eugenio i Giuseppina Benini założyli pierwszą restaurację. Tak też pozostało do dzisiaj, kiedy to kolejne pokolenia rodziny Benini uczestniczą w budowaniu kulinarnej legendy.

Lokalna historia – Trattoria Pie di Castello

Niepozorne wejście na maleńki dziedziniec kryje za sobą klimatyczną, urządzoną w regionalnym stylu trattorię. Wnętrze typowe dla regionu Trentino oferuje też typową trydencką kuchnię. Trattoria Pie di Castello to nie tylko zwykła jadłodajnia, to miejsce, gdzie olbrzymią wagę przywiązuje się do tradycji i smaku. Przepisy są przekazywane z pokolenia na pokolenie. W końću jest to miejsce, gdzie jest produkowana własna oliwa z oliwek oraz lokalne wino.

Trattoria Pie di Castello

STRANGOLAPRETI CZYLI ZIELONE KOPYTKA Z CZERSTWEGO CHLEBA

Tak, to nie pomyłka, jeden z regionalnych i rustykalnych przysmaków charakterystyczny dla trydenckiej kuchni wyrabia się z czerstwego chleba.

Strangolapreti alla trentina

Takie właśnie tradycyjne strangolapreti alla trentina zagościły na moim talerzu. Te zielone gnocchi wyrabiane są właśnie z czerstwego chleba, mleka, jajek oraz szpinaku i szałwi. Ugotowane podaje się je, jak to często bywa w opisach, w cascacie (wodospadzie) masła (!) i posypane lokalnym tartym serem. Pamiętajcie – oryginał nie zawierał ziemniaków, ani ricotty – i takie są najlepsze. Te podane w Trattorii w Cologna były fanatystyczne, z dominującym smakiem szpinaku i ziół.

CARNE SALADA COTTA

La carne salada to typowy regionalny specjał. Potrawę znano już średniowieczu, a powstała z potrzeby konserwowania mięsiwa. Carne Salada przygotowuje się z wołowiny, którą obsypuje się solą, ewentualnie innymi przyprawami. Następnie umieszcza się je w zamkniętych pojemnikach w zacienionym miejscu o temperaturze nie wyższej niż 12° Celsjusza. W ten sposób, w zależności od wielkości kawałków przechowuje się je od 2 do 5 tygodni. Co dwa dni mięso jest masowane. Tak zakonserwowane może służyć do dalszej obróbki, a w międzyczasie nabiera swojego smaku i aromatu.

Carne Salada Cotta według tradycji kulinarnej Trattoria Pie di Castello

La carne salada cotta czyli gotowana stanowi sztandarowe danie Trattorii prowadzonej od ponad 120 lat przez rodzinę Benini. Mięso jest miękkie, delikatne bez żadnych „obcych” aromatów. W wersji crudo czyli surowej służy do przygotowania wołowego carpaccio, równie doskonałego jak to w wersji cotta.

W Trattorii Pie di Castello wszystko to otrzymacie zrobione własnoręcznie, według tradycji kulinarnej kultywowanej przez kolejne pokolenia rodziny Benini.

Jest w Riva del Garda jeszcze jeden przysmak, który rozbroił mnie całkowicie. Spacerując przez starą część miasta natknęliśmy się na brzmiącą z angielska ristorante Piccadilly Bar. Położony w bocznej uliczce, oferujący kilka stolików na zewnątrz i przemiłą obsługę, ale też godną skosztowania kuchnię.

Piccadilly Bar w Riva del Garda

Tam Miałem okazję skosztować marynowanego pstrąga w sałatce (la trota marinata in insalata).

Marynowany pstrąg w sałatce z pesto agrumi

Sztukę marynowania pstrąga nad Gardą opanowano do perfekcji. Ryby tak miękkiej, a jednocześnie o zwartej konsystencji dawno nie jadłem. Jeśli kiedykolwiek jadłem… Delikatność o lekko słodkim zabarwieniu, w której brak octowego posmaku czy też zapachu. Wszystko to skomponowane z cytrusowym pesto, czyli agrumi. Limonkowo-cytrusowy smak uzyskuje się na bazie limonek, cytryn i pomarańczy. Trzeba przyznać, że stanowi doskonałe zestawienie z delikatną, marynowaną rybą.

KLASYCZNE RISOTTO

Miało być o makaronach, ale zacznę od risotto:

Risotto ai porcini w VILLA ARANCI przy Viale Rovereto – poprawne i smaczne; prawdziwki były prawdziwkami.

Risotto ai porcini

NIE MA TO JAK WŁOSKA PASTA…

Smaczne w VILLA ARANCI było również spaghetti carbonara – mocno jajeczne, ale aromatyczne i bardzo poprawne.

Spaghetti alla carbonara

Jednego, czego nie polecamy, a nawet wręcz odradzamy, to podane tam vino della casa – tak podłego trunku nie piłem jeszcze nigdy we Włoszech. W taki sposób qualcosa da bere potrafi zniszczyć qualcosa da mangiare

We wspomnianym wyżej Piccadilly Bar genialne były penne al ragu – makaron mocno al dente, równie mocno pomidorowe – całość wyważona i godna polecenia.

Penne al ragu

W Weronie, w pobliżu najsławniejszego balkonu świata, znajduje się LOCANDINA CAPELLO. Osteria słynie z kanapek i przekąsek, ale nie należy omijać ich makaronów. Są przepyszne!

Tagliolini w Locandina Capello

Z tego powodu, że pełna nazwa brzmiała: Tagliolini con ragu bianco di pollo, olive Taggiasche, funghi champignon trifolati e rucola croccante, to żal było tego dania nie zamówić. Znaczy to tyle, co: tagliolini w białym ragu z kurczaka, oliwkami odmiany Taggiasca, pieczarkami w typie trifolati i chrupiącą rukolą. Nazwa piękna i długa, czyli powinno być smaczne. Zawodu nie było, a wręcz było to obłędne, pyszne obłędnie. Tagliolini to odmiana tagliatelle, czyli cienkich wstążek, tyle, że w tym przypadku o lekko cylindrycznym kształcie. Z kolei funghi trifolati to grzyby duszone w oliwie z udziałem pietruszki i czosnku. Reszty chyba tłumaczyć nie trzeba. Wszystko razem stanowiło zrównoważoną kompozycję pasty, mięsa i dodatków.

Bigoli w Locandina Capello

Drugie danie w pełnym brzmieniu to: Bigoli di pasta fresca con passatina di pomodoro San Marzano BIO e salsiccia veneta. Tak jak długo się czyta, tak dobrze się konsumuje. Znaczy tyle co: bigoli ze świeżo robionego makaronu z pomidorowym przecierem BIO i kiełbasą wenecką. Bigoli, czyli takie grubsze, weneckie spaghetti, a salsiccia veneta to regionalna kiełbasa średniozmielona z wieprzowiny i pancetty. Chciałoby się powiedzieć: skrome… a pyszne. W tym przypadku również pełna równowaga na talerzu.

WRAŻENIA Z KULINARNEGO SZLAKU

Kulinarna wędrówka dookoła Gardy dostarczyła nowych, niezapomnianych wrażeń. przemierzyliśmy wiele dróg, z których niejedna prowadziła do knajpy. Lokalna kuchnia oferuje wszystko, co ten piękny region ma w sobie najlepszego. Góry, jeziora, lasy i słońce dają produkty, które tworzą lokalną kuchnię i smaki. Próżno ich szukać w innych regionach. Stoki okolicznych gór to nierzadko pokłady trufli. Garda oraz inne okoliczne jeziora zasobne są w ryby: pstrągi, sardele, szczupaki. Doliny i zbocza szczytów to winnice słynące oliwek i winorośli. Oliwa wyciskana z oliwek w okolicach jeziora Garda ma wielowiekowa tradycję. Czyż trzeba lepszej rekomendacji..? Wina z okolic Gardy to nie tylko uprawiane tutaj od lat Chardonnay, ale również czerwone lokalne szczepy – Marzemino Trentino i Teroldego Rotaliano. Jesteśmy na przednóżku Alp, czyli nie może zabraknąć regionalnych serów: Trentignana, czy też Casolet. Mieliśmy okazję do skosztowania nie tylko lokalnych specjałów, ale też smaków, których pamięć przywiedzie nas z pewnością w te strony pięknej Italii!

INFORMACJE PRAKTYCZNE I ADRESY

  • RISTORANTE DA UMBERTO – Brenzone (Castelletto) nad brzegiem jeziora, przy Via Imbarcadero, 15 – http://www.daumberto.it/
  • TRATTORIA PIE DI CASTELLO – Cologna, Via al Cingol Ros, 38 – około 4 kilometry od Riva del Garda w kierunku na Tenno – http://www.piedicastello.it/
  • RISTORANTE PICCADILLY BAR – Riva del Garda, Via dei Fabbri, 11
  • RISTORANTE VILLA ARANCI – Riva del Garda, Viale Rovereto, 25 (główna ulica w Rivie) – https://www.villaaranci.it/
  • OSTERIA LOCANDINA CAPELLO – Verona, Via Cappello, 16 (w pobliżu balkonu Julii) – http://www.osteriacappello.com/

AIR DOLOMITI – RECENZJA Z LOTU

Air Dolomiti nad Alpami

Czerwiec 2019 roku – rezerwuję lot do Werony Lufthansą z przesiadką we Frankfurcie. Relacja z podróży: http://7mildalej.pl/lago-di-garda-gory-woda-wiatr-we-wlosach/ O ile odcinki WAW-FRA oraz FRA-WAW odbyły się na pokładach samolotów jedynej ***** linii w Europie, to już dwa odcinki FRA-VRN oraz VRN-FRA miałem okazję gościć na pokładach samolotów AIR DOLOMITI. Dla mnie były to pierwsze loty tymi liniami i byłem ciekawy jak są radzi mały przewoźnik wykonujący połączenia dla Lufthansa Regional.

Linie zostały założone w 1989 roku, a ich portem macierzystym jest lotnisko Werona-Villafranca. Operacje lotnicze przewoźnik rozpoczął w 1991 roku. Od 2003 roku spółka jest kontrolowana przez LUFTHANSA GROUP. Flotę stanowi 14 samolotów EMBRAER 195.

Obsługiwane porty lotnicze: Włochy – Werona, Bari, Turyn, Wenecja; w Niemczech – Monachium oraz Frankfurt.

LOTY FRANKFURT – VERONA – FRANKFURT

Lot: Frankfurt – Verona, kod: EN8826, klasa: ECONOMY, czas rozkładowy: 12:10-13:20 (1:10h)

Boarding we FRA

Boarding we FRA – autobus, wyboardowanie w VRN – autobus. Obsługa przy gate’ie przebiegła szybko i sprawnie. Podróż autobusem do samolotu trwała prawie 10 minut. Samolot wystartował o 12.18 (opóźnienie 8 minut). Planowane lądowanie na lotnisku odbyło się jednak z prawie 20-minutowym opóźnieniem z uwagi na przerwaną procedurę na podejściu i dodatkowy krąg. Pilot od razu poinformował pasażerów o tym fakcie: „due to traffic on runaway”.

Lot: Verona – Frankfurt, kod: EN8829, klasa: ECONOMY, czas rozkładowy: 18:30-19:45 (1:15h).

Lotnisko Verona-Villafranca (VRN)

Boarding w VRN – autobus, wyboardowanie we FRA – autobus. Obsługa wykorzystuje check-iny Lufthansy, gate – również szybka i sprawna obsługa – uruchomiono 2 stanowiska boardingowe. Jedyna i totalna niedogodność – trzymano nas w autobusie na rozgrzanej płycie przez prawie 15 minut (!?) Samolot wystartował o 18:40 wylądował we Frankfurcie o 19:40, a lot trwał 1h06m i był zgodny ze średnim, rzeczywistym czasem lotu na tej trasie wynoszącym 1h05m. Rozkładowo lot VRN-FRA trwa 1:10h (18:30 – 19:40).

NA POKŁADZIE

Lot FRA – VRN odbyłem na fotelu 14F, a więc w rzędzie z legroomem z tytułu obecnego wyjścia bezpieczeństwa. Miejsca jak zwykle w takim przypadku jest wystarczająco dużo.

14-ty rząd gwarantuje wystarczającą ilość miejsca

W locie powrotnym: VRN – FRA miejsce 16F. W tym przypadku ilość miejsca już nie rozpieszcza. Typowa dla EMBRAERA 195, aczkolwiek w „Brazylijczykach” LUFY jest go trochę więcej – zdaje się, że jeden rząd więcej upakowano do AIR DOLOMITI. A może to tylko złudzenie..? Fotele oczywiście rozkładane.

Ilość miejsca w normalnym rzędzie jak w LOT-owskich 195-kach
Bagażniki mieszczą cabin bagi, ale nie rozpieszczają wielkością

Na pokładzie oczywiście brak gniazdek z USB, ale jest za to system wi-fi. Nie sprawdziłem jego możliwości, gdyż próby logowania niestety nie przynosiły skutku.

System zwany trochę na wyrost Inflight Entertaiment System

Dostępny jest oczywiście magazyn pokładowy „SpazioItalia”. Wszystkie komunikaty podawane były w trzech językach: włoskim, niemieckim oraz angielskim. Wszystkie podane w sposób nie zakłócający spokoju pasażerów. Przed lądowaniem we Frankfurcie pojawił również komunikat dla transferów o gate’ach i godzinach odlotu. Jak wspomniałem również po odejściu na drugi krąg przed lądowaniem w VRN kapitan podał stosowny komunikat dotyczące tego lądowania. Dzięki temu odejściu mogliśmy podziwiać z wysokości +/- 3000ft przepiękne włoskie miasteczko: Mantovę.

Mantova – widoczna podczas drugiego podejścia

SERWIS POKŁADOWY

Przechodzimy do najważniejszej części recenzji czyli cabin crew i service. Załoga trzymała profesjonalny poziom w trakcie obu rejsów. Uśmiech, pomoc, dodatkowy serwis nie stanowił problemu. Na dzień dobry pasażerowie otrzymali chusteczki odświeżające. Kiedyś były standardem na pokładzie, dzisiaj w dobie księgowych i kosztów podobno zbędny relikt.

Posiłek – w każdym z lotów – kanapka na zimno: do wyboru: z kurczakiem lub serem. Do tego napój: można zamówić zarówno bezalkoholowy: woda, soki, itp. lub alkohol (wino, prosecco, itp.). Jak na taki lot – full wypas!

Żelazna porcja żywnościowa w AIR DOLOMITI
Settimo cielo

Nie było problemu z drugim napojem, a nawet jak zauważyłem z dodatkową kanapka dla pasażera. Tylko pochwalić. Settimo cielo – napis jaki widnieje na serwetkach znaczy tyle, co siódme niebo. Takie „małe” niebo, ale jednak we włoskim stylu.

PODSUMOWANIE I WRAŻENIA Z LOTU AIR DOLOMITI

Chociaż dwa loty to niezbyt wiele, aby wystawić obiektywną ocenę linii lotniczej, ale wystarczająco, aby pokusić się o subiektywną ocenę. AIR DOLOMITI zaskakuje pozytywnie. Teoretycznie nie powinno to dziwić, są częścią 5-gwiazdkowej LUFTHANSY. Jak na typowe linie regionalne dają jednak pasażerowi coś więcej. Obsługują tylko połączenia typu short-haul, czyli trwające nie więcej niż 3h – w ich przypadku do 1,5h. Pasażer od linii regionalnej na short-haulu oczekuje generalnie żeby punktualnie i bezpiecznie przewiozła go z punktu A do punktu B. AIR DOLOMITI daje właśnie to coś więcej, za co naprawdę należy się pochwały.

Pozytywy „+”:

  • + nowe samoloty oraz czystość na pokładzie
  • + bardzo sympatyczna i profesjonalna obsługa na pokładzie
  • + szybki i sprawny boarding przy gate’ach
  • + dostępny (chociaż tylko za opłatą) system wi-fi
  • + wybór napojów (łącznie z alkoholem) – free charge
  • + dostępne chusteczki odświeżające
  • + poczęstunek – kanapka (nawet do wyboru) – free charge

Negatywy „-„:

  • – w przypadku uniformów cabin crew mogliby wykazać więcej włoskiej inwencji – w końcu to kraj słynący z dyktowania trendów modowych całemu światu
  • – w przypadku lotu FRA-VRN opóźnienie (niezawinione pewnie przez przewoźnika)
  • – boarding w Veronie – oczekiwanie w temperaturze ponad 30’C w nieklimatyzowanym autobusie na płycie lotniska to dosyć wątpliwa przyjemność – łyżka dziegciu w beczce miodu, czyli jakby powiedzieli Włosi – la nota dolente, albo un piccolo difetto.

LAZUROWE SMAKI

2 dni to niewiele aby zapoznać się z kuchnią Lazurowego Wybrzeża. Jesteśmy nad morzem, więc poza typowymi francuskimi przysmakami mamy bogactwo nie tylko tego co na lądzie, ale też tego co w wodzie. Dodatkowo mamy przecież sąsiedztwo włoskiej Ligurii. Jeśli uświadomimy sobie, że Nicea dopiero od 1860 roku została trwale włączona w granice Francji, to musi powstać fantastyczna kulinarna mieszanka smaków.

Niestety niecałe 48h w Nicei nie pozwoliło na zapoznanie się bogactwem lokalnych smaków. A przecież zaliczyliśmy też Monte Carlo. Krótki pobyt w Nicei opisuję tutaj: http://7mildalej.pl/weekendowa-nicea/. Kilka lazurowych smakołyków udało nam się jednak pochłonąć. Na pierwszy rzut:

MONAKIJSKIE ŚWIEŻOŚCI

Przed niedzielnym południem wybraliśmy się w odwiedziny do… Monte Carlo. W związku z faktem, że pogoda nie była dla nas zbyt gościnna odwiedziliśmy Caffè Milano – Restaurant Monaco przy sławetnym zakręcie nr 12. W Monako wszystko kojarzy się z trzema rzeczami: F1, F1 i jeszcze raz… pieniędzmi.

Pora by zjeść coś treściwego jeszcze nie nadeszła, poza tym w planie był spacer ulicami Monte Carlo. Wybór więc mógł być tylko jeden – zapoznamy się z sałatkami „na bogato”. Pierwsze zaskoczenie – zamiast tradycyjnej karty otrzymujemy… tablety z menu. Klikanie zamiast wertowania – znak czasów. Wnętrze knajpy – bardzo przyjemne utrzymane, jak to nazywam, w lekkim jachtowym stylu. W końcu widok zobowiązuje; za oknem port jachtowy w Monte Carlo.

CAESAR

Zamawiamy znaną w całym świecie sałatkę – Caesara. Sałatkę wymyślił mieszkający w Meksyku Włoch – Caesar Cardini. Prowadził tam swoją restaurację i pewnego razu, z braku produktów i potrzeby chwili wymyślił prostą sałatkę, która do dzisiaj króluje na stołach w wielu regionach świata. Tak głosi przynajmniej jedna z legend.

Caesar – włoska inwencja kulinarna w wersji monakijskiej

Oryginalna wersja Cezara była przyrządzana z: sałaty rzymskiej, parmezanu, grzanek, do tego sos Worcestershire, sok z cytryny, oliwa czosnkowa, surowe jajko oraz sól i pieprz. Z czasem dodano kurczaka (chyba dzisiaj najpopularniejsza wersja) lub anchois (podobno pomysł francuski). To, co zaserwowano w Caffe Milano było zgodne z pierwowzorem, z tym, że zamiast kurczaka były tam plastry boczku. Boczek zgrillowano na chrupko. Gdybym miał obstawiać, to był to speck lub guanciale z akcentem na to pierwsze. Bardziej przypominało to podwędzany speck z Trentino. Całość – w smaku super, wyważone, o lekko cytrynowej nucie.

CHORIZO

Gdzie to chorizo..?

Pomimo swojej nazwy ta sałatka to wersja prawie vege. Prawie jest rzeczywiście różnicą, ale kompozycja rukoli z parmezanem oraz orzechami włoskimi była nowością w naszym menu. Chorizo też się znalazło i chociaż na talerzu było w mniejszości, to swój aromat pozostawiało. Takiego mixa z aksamitnym sosem jeszcze nie smakowaliśmy.

Do tego wybraliśmy butelkę włoskiego białego wina. W końcu to knajpa prowadzona i zarządzana przez Włochów. Kilka słów podsumowania. CAFFE MILANO jest bardzo wysoko oceniana począwszy od 4,4 (google) do 5,0 (tripadvisor). Nie mieliśmy okazji skosztować głównych dań, to te, które otrzymaliśmy były więcej niż poprawne. Na stół wjechała woda mineralna (ale wcześniej nas uprzedzono, a raczej poinformowano). Obsługa szalenie miła, zainteresowana, ale nie nachalna. Czas oczekiwania – w normie. Jeśli do tego dodamy widok za oknem, mamy komplet. Ceny..? O pieniądzach w Monte Carlo się nie dyskutuje, w Monte Carlo pieniądze się po prostu ma…

SAŁATKA NICEJSKA (Salade niçoise lub la salada nissarda)

Sałatka nicejska w La Trattoria du Palais

Być w Nicei i nie spróbować potrawy, z której to miasto słynie, to jak być w Krakowie i nie zobaczyć Wawelu. Sałatkę zna chyba każdy. Przypomnę, że obowiązkowo należy przygotować ją w oparciu o pomidory, sałatę rzymską, anchois oraz oliwę z oliwek – takie były początki i jej bardzo purystyczna wersja. Robili ją na ogół mniej zamożni mieszkańcy, więc wersje na bogato pojawiały się później. Swoje do tego dołożyli też szefowie kuchni. Pierwsza, którą zjadłem w La Trattoria du Palais w Nicei była rozbudowana w stosunku do XIX-wiecznego pierwowzoru. Obecne były również: jajka, czerwona papryka, rzodkiewki, oliwki oraz tuńczyk. A wszystko to przy udziale niewielkiej ilości sosu winegret. Bardziej dominująca była w potrawie oliwa z oliwek niż sos. Porcja olbrzymia, mogąca służyć wręcz za danie obiadowe!

DAUBE NICOISE (DOBA A LA NISSARDA)

Daube nicoise

Przysmak prowansalskiej kuchni: Daube nicoise to typowe danie lokalne. Rodzaj gulaszu sporządzany w oparciu o duszoną, w czerwonym winie, wołowinę. Aby danie było pełne swego smaku i aromatu dodaje się marchewkę, garni, czosnek, bekon oraz solidnie przyprawia – między innymi pieprzem cayenne. Nie może też zabraknąć miejscowych grzybów – najlepiej prawdziwków. W niektórych przepisach obecny jest również naparstek koniaku.

W każdym razie, gulasz był doskonały – miękki, aromatyczny a towarzyszyły mu ziemniaczane kluseczki, a’la nasze kopytka, ale zdecydowanie o konsystencji purée.

AïOLI DE CABILLAUD

Aioli de Cabillaud

Cabillaud czyli nasz swojski dorsz, ale ten niekoniecznie swojski, bo na pewno nie jest to pomuchla (Kaszubi wiedzą…). Bardziej obstawiałbym dorsza atlantyckiego. Tak czy inaczej został podany na ziemniaczanym purée z lekkim sosem aioli. I tym razem wszystko doskonale skomponowane.

Powyższe przysmaki mieliśmy okazję kosztować w LOU KALU. To jeden z tych przybytków, które na kulinarnej mapie Nicei, najlepiej karmią. O godzinie 13-tej siedzieli w niej tylko Francuzi sącząc piwo (w większości) lub wino (w mniejszości) i jedząc le déjeuner.

W karcie było tez oczywiście miejscowe wino – Winnice Pays du Var leżą w bliskiej odległości od Nicei produkują białe wina na bazie szczepów grenache blanc, roussanne, ugni blanc, chardonnay. Zamówiliśmy un pichet (dzbanek) nie żałowaliśmy. Wina te sprzedawane są głównie lokalnie, a cała produkcja nie przekracza 250.000 hektolitrów rocznie.

Lokalne wino z winnic departamentu Var

TROCHĘ O TYM, CZEGO NIE SKOSZTOWAŁEM W NICEI

Kuchnia nadmorskich Alp (Alpes Maritimes) jest różnorodna. Doskonałe i sycące mięsa, ryby i frutti di mare, do tego lokalne przysmaki. Trafiliśmy (w Nicei) do dwóch restauracji – prowadzonej przez Francuzów – Lou Kalu oraz przez Włochów – La Trattoria du Palais. Obie mogę polecić, a i budżetu nie zrujnują.

Charakterystyczna cecha dla lazurowego wybrzeża to silne przenikanie włoskich wpływów kulinarnych. Wszechobecna jest oczywiście włoska pizza na sposób francuski. Ale Nicea to również lokalne potrawy, których nie zdążyłem spróbować, ale gdy wrócę, nie ominę ich. To co charakterystyczne dla nicejskich kulinariów to:

PAN-BAGNAT – czyli chleb na mokro – nic innego jak sałatka nicejska w bułce lub bagietce

PISSALADIERE – cebulowa tarta z oliwkami oraz anchois – sprzedawana jako przekąska, starter lub plat à emporter (na wynos)

SOCCA – taki chlebek (niektórzy mówią: naleśnik) z mąki z ciecierzycy. Podobny jadałem we Włoszech pod nazwą cecina (jeśli dobrze pamiętam). Podobnie jak pissaladiere najczęściej sprzedawany albo jak włoskie pizze al taglio, czyli w kawałkach albo typowy street-food.

WEEKENDOWA NICEA

Stary port w Nicei i Alpy Prowansalskie

Nicea to miasto, które urzeka swoim pięknem, klimatem i atmosferą. Jednocześnie tak mi bliskie, gdyż od mojej ukochanej włoskiej Ligurii oddalone zaledwie o powiew śródziemnomorskiej bryzy. Nieformalna stolica Lazurowego Wybrzeża przyciąga nie tylko zwiedzających z zasobnym portfelem, ale też każdego, kto chce odkryć piękno nadmorskiej części Prowansji. Wspaniałe wybrzeże, przepyszna kuchnia, kosmopolityczna atmosfera miasta miała być dla mnie miejscem świętowania urodzin.

Do Nicei przylecieliśmy wieczornym lotem z Brukseli po całym dniu spędzonym w stolicy Belgii i UE (czytaj: http://7mildalej.pl/spacerem-przez-bruksele-10-godzin-w-stolicy-belgii/). Stan wyjątkowy, który obowiązuje we Francji dotknął nas na lotnisku NCE – zaliczyliśmy obowiązkową kolejkę do kontroli paszportowej. Po około 20 minutach odbieramy bagaże z claimu i szukamy transportu do miasta.

Tramwaj niestety już nie kursuje, ale wielu pax-ów na niego wciąż czeka, widocznie to „tramwaj zwany pożądaniem… Kilka kroków dalej odnajdujemy przystanek autobusowy i pakujemy się to linii nr 98 jeżdżącej do miasta. 15 minut później wysiadamy na osławionej Promenadzie Anglików w dzielnicy Gambetta; z przystanku mamy 3 minuty do hotelu.

Po brukselskim chłodzie Nicea wita nas pięknym i ciepłym wieczorem.

Pierwsze kroki na Promenade des Anglais

Po drodze znajdujemy sklep z winem, taka nowa świecka tradycja, zawsze wpadamy do hotelu z butelką lokalnego wina. Okolice hotelu super – są knajpki, sklepiki, cisza – wszystko w pakiecie. Szybki check-in w Hotel La Villa Nice Promenade (o wrażeniach z hotelu możecie poczytać tutaj: http://7mildalej.pl/przytulny-i-klimatyczny-hotel-w-nicei/).

Poranna promenada jest jeszcze piękniejsza niż nocą.

7 kilometrów nadmorskiego bulwaru

Dzisiejszy dzień poświęcamy na spacer uliczkami Nicei i podróż do Monte Carlo. Z hotelu do dworca kolejowego mamy około 15 minut spaceru i można podziwiać architekturę i kamienice Nicei.

W końcu docieramy do głównego dworca miasta – Gare de Nice Ville. Stąd za parę minut ruszymy na podój Monte Carlo.

Architektura Gare de Nice Ville niczym nie odbiega od mijanych kamienic

MONTE CARLO

Podróż pociągiem z Nicei do Monako zajmuje nie więcej niż 20 minut. Połączenia są średnio co pół godziny, więc warto udać się do drugiego najmniejszego państwa świata (po Watykanie) aby skosztować atmosfery luksusu i przepychu. Na dwóch kilometrach kwadratowych żyje ponad 37 tysięcy osób, a obywatelstwo monakijskie jest jednym z najbardziej pożądanych na świecie. Spoglądając z perspektywy wieków, nikt by nie przypuszczał, że XIII-wieczne wydarzenia, które doprowadziły do uniezależnienia się Monako od władających tymi terenami rodów genueńskich dadzą początek jednemu z najbogatszych państw świata…

Ród Grimaldich, który do dnia dzisiejszego włada tym księstwem, wszedł w posiadanie monakijskich wzgórz w niezbyt chwalebny sposób. W 1297 roku jeden z mnichów – Franciszek Grimaldi – zwany Malizia (z włoskiego: złośliwość) podstępem zdobył znajdującą się tutaj twierdzę. Później wymordował całą ówczesną jej załogę. Ponad 7 wieków później książę Albert II już w całkiem pokojowy sposób – sukcesji – objął rządy tego najmniejszego europejskiego księstwa.

Przez pół życia, odkąd wiele lat temu odwiedziłem ten skrawek lądu wciśnięty na na wzgórza pomiędzy Genuą a Niceą, zastanawiam się nad jego fenomenem. Od 90 lat jego ulice zamieniają się w tor F1, w porcie cumują najdroższe jachty. Przez wiele lat kasę księstwa zasilały wpływy z jednorękich bandytów i popularnej gry na „r” gdzie do obstawienia jest jedna z 37 liczb.

W XX wieku, gdy wydawało się, że Monako będzie uzależnione kasy, którą zostawiają goście w kasynach, a Francja wchłonie tereny Monako, rządy objął książę Rainier III. Dzięki służbie w armii francuskiej, wprowadzeniu konstytucji, przyznaniu praw wyborczych kobietom (w 1962 roku!) ocalił niepodległość i niezależność księstwa. Małżeństwo z Grace Kelly „ściągnęło” Amerykanów”, a jednocześnie boom na nieruchomości spowodował rozkwit państwa monakijskiego.

MONAKO DESZCZOWO

Tymczasem Monako powitało nas… deszczem. W Nicei słońce i klar na niebie, w Monte Carlo ciepło, parno i deszcz, a to tylko 20 kilometrów. Tak czasem bywa na liguryjskim i prowansalskim wybrzeżu, że kilka kilometrów decyduje o pogodzie.

Widok na port przy L’Hermitage

Przy wyjściu ze stacji wita nas kościół – rzymsko-katolicka parafia Sainte Devote Chapel. Ulokowany między urwiskami sprawia wrażenie jakby znalazł się nie w tym miejscu i nie w tym czasie.

Jeden z dwóch kościołów rzymskokatolickich w Monako (ten znacznie mniejszy)

MONAKO SPORTOWO

Monako i Formuła 1 to dwa nierozerwalne światy. Ślady jej historii znajdziemy praktycznie na każdej ulicy.

Pomnik 1-go zwycięzcy GP Monako w 1929 (jeszcze nie F1) przy 1-szym zakręcie zwanym Sainte Devote

Co roku na ulicach tego państwa-miasta ścigają się najlepsi kierowcy i tak się dzieje od kilkudziesięciu lat. Wyścigi uliczne w Monako znane były już przed II wojną światową. Pierwszy zorganizowano w 1929 roku Wygrał Wiilliam Grover-Wiliams na Bugatti. Zawody inaugurujące sezon F1 w 1950 roku wygrał nie kto inny, jak J.M. Fangio na Alfie Romeo. Rekordzistą pozostaje nieżyjący już niestety Ayrton Senna – wygrał GP Monako 6x, z czego 5x z rzędu. Ostatni wyścig – jubileuszowy – w 2019 roku padł łupem Lewisa Hamiltona z Mercedesa.

Trybuna główna przy marinie – zakręt 12 (Tabac)

Wyścig jest uważany za jeden z najcięższych – 78 okrążeń toru o długości 3,34 km wiedzie głównie ulicami dzielnicy Monte Carlo. Jest to również jeden z najniebezpieczniejszych torów F1 i ma też swoją mroczną historię – w 1967 roku zginął Lorenzo Bandini.

Trybuny rozkładane są prawie dwa miesiące wcześniej, a 2 dni przed wyścigiem jest szansa na darmowe obejrzenie sesji treningowych. Cały, zresztą weekend to jedno wielkie święto motoryzacji i miłośników F1.

Silniki bolidów zaryczą 26. maja 2019 – widok na zakręt nr 12 (Tabac) oraz nr 13 (Louis Chiron)

Gdyby ktoś pragnął wybrać się na GP Monako budżetowo, to spieszę z informacją, że szanse na obejrzenie wyścigu są niestety niewielkie… Pomimo, że jest to wyścig uliczny, to wygrodzenia (wysokie i mało przeźroczyste) są wszędzie. Piękne widoki natomiast z okien pobliskich hoteli, cena za nocleg w tym czasie nie jest już taka piękna. Rośnie 2-3x w stosunku do tej z weekendu poprzedzającego wyścig. Jest też opcja obejrzenia wyścigu z okien któregoś z położonych przy jego trasie apartamentu… Można kupić – ceny najtańszych zaczynają się od 1,5 mln euro!

MONAKO BAROWO…

W związku z tym, że niestety pogoda w Monako nie była zbyt sprzyjająca to odwiedziliśmy knajpkę przy sławetnym zakręcie nr 12 w oczekiwaniu na poprawę pogody. Widok z okien kafejki – powalający. Jeśli kobieta może wyglądać jak milion dolarów, to niektóre z tych jachtów wyglądają na dziesiątki milionów USD.

La Condamine – siedziba między innymi Yacht Clubu Monako

Monakijskie ceny nie odstraszyły nas od złożenia chociażby skromnego zamówienia. Zresztą jak się powiedziało „A” (wchodząc do knajpy), to trzeba powiedzieć „B” czyli coś zamówić. Wybór padł na lokalne sałatki oraz butelkę liguryjskiego prosecco. O tym kulinarnym doświadczeniu oraz przysmakach „lazurowej” kuchni możecie przeczytać tutaj: http://7mildalej.pl/lazurowe-smaki/.

Pogoda była jednak mało gościnna tego popołudnia i wygoniła nas z Monte Carlo do Nicei. Nie pierwszy raz w Monako, pewnie i nie ostatni, więc żegnamy ten skrawek światowego luksusu. Swoją drogą można stać się jednym z najbogatszych państw przy zerowym podatku dochodowym…? Można!

Okolice Sainte Devote

Nie wiem czy ktoś to sprawdzał, ale Monako ma chyba przewodzi chyba stawce państw o najdłuższych liniach kolejowych położonych pod ziemią w stosunku do linii kolejowych łącznie, czy też na km2 🙂

Gare de Monaco schowana jest pod ziemią

STARY PORT (VIEUX PORT)

Wracamy do Nicei, ale tym razem nie wysiadamy na stacji Nice-Riquier. Stąd będziemy mieć bliżej do starego portu oraz na wzgórze zamkowe. Stary Port, to właściwie Port Lympia nazwany od starej doliny o tej samej nazwie. Port powstał, w 1748 roku, na zlecenie króla Sardynii Karola Emanuela III. W najgłębszym basenie cumują dzisiaj tu głównie jachty oraz miejscowi rybacy.

Stary Port (Port Lympia)

Port od strony zachodniej zamknięty jest przez wzgórze zamkowe, od północy Place de l’Île de Beauté wraz z kosciołem Notre-Dame du Port, od wschodu liczne kafejki, siedziba Yacht Clubu nicejskiego oraz terminal promowy, z którego kursują liczne promy na Korsykę oraz Sardynię. Atrakcją portu jest podziemny parking, który jest nie tylko podziemny, ale też podwodny, a jego sufit przykryty jest szklanymi taflami

Widok na terminal promowy

WZGÓRZE ZAMKOWE

Wychodząc ze starego portu obchodzimy wzgórze zamkowe (Colline du Château), które stanowi najlepszy punkt widokowy Nicei. To również interesujący kawałek historii tego jakże pięknego prowansalskiego miasta. Od strony portu w skale wykuto pomnik zwany Monument aux Morts – wszystkim, którzy zginęli walcząc za Francję w obu wojnach światowych XX wieku.

Monument aux Morts

Na 92-metrowe, dominujące nad miastem, wzgórze prowadzą schody, ale też można skorzystać z windy – wejście od Rue des Ponchettes przy Tour Bellanda. Jazda windą dla niektórych sama w sobie może być już atrakcją – wlecze się, skrzypi i telepie na wszystkie strony.

Wzgórze zamkowe to miejsce, gdzie już w starożytności osiedlili się Grecy zakładając osadę zwaną Nikaia. Zamek na wzgórzu powstał w XI wieku, ale w 1706 roku na polecenie króla Ludwika XIV został zburzony. W tym miejscu powstał w latach późniejszych park oraz cmentarz.

Park na wzgórzu zamkowym

Z Colline du Château rozciąga się przepiękny widok na miasto, a także wybrzeże sięgające lotniska (NCE). W związku z długą i bogatą historią wzgórza aktualnie prowadzone są tam liczne prace archeologiczne.

Widok ze wzgórza zamkowego na Promenadę Anglików
Widok ze wzgórza zamkowego na miasto

Codziennie o godzinie 12.00 ze wzgórza zamkowego słychać wystrzał armatni. W Nicei ta tradycja ma swoją dość zaskakującą genezę. W drugiej połowie XIX wieku mieszkający tutaj Brytyjczyk Sir Thomas Coventry-More miał notoryczny problem z żoną, która spóźniała się na obiad (obiad rzecz „święta”). Ekstrawagancki Anglik wpadł na pomysł, aby każdego dnia o 12.00 żonę przywoływał wystrzał z armaty. Armaty już nie ma, ale tradycja pozostała i odpalane są o tej godzinie fajerwerki przypominające do złudzenia armatni wystrzał.

Wzgórze słynie również ze sztucznego wodospadu; poniżej jego mniejszy brat

Ten wodospad jest malutki, a wrażenie robi jego większy brat

PROMENADA ANGLIKÓW (PROMENADE DES ANGLAIS)

To miasto to chyba najbardziej angielskie z francuskich miast, chciałoby się powiedzieć. Śladów anglosaskich co niemiara… W XVIII wieku zjeżdżali tutaj, aby korzystać z pięknej pogody (w przeciwieństwie do angielskiej) i właściwości klimatu, liczni arystokraci angielscy. Aby ułatwić spacery wzdłuż pięknego wybrzeża wybudowano, w XIXwieku, promenadę. Sfinansowali ją również Anglicy i tak już pozostało. Dzisiaj Anglików na bulwarze jakby mniej, a dominuje język francuski, choć słychać również… rosyjski i włoski. Mam tyko nadzieję, że nazwa pozostanie, pomimo, że nie jest naród przez Francuzów najbardziej umiłowany…

Ulubione miejsce spacerowiczów, biegaczy i (desko)rolkarzy

Promenada Anglików rozciąga się na długości 7 kilometrów od Ogrodu Alberta I (Jardin Albert I) do okolic portu lotniczego NCE. Na promenadzie można odpocząć na krzesełku lub ławeczce w kolorze niebieskim – innych nie ma. Taką mają tam tradycję – wszystkie krzesełka i ławeczki są tylko w kolorze niebieskim.

W kwietniu tłumów jeszcze nie ma, a pogoda zachęca do odwiedzin bulwaru

14. lipca 2016 roku miała miejsce jedna z największych tragedii ostatnich lat w Europie. Islamski zamachowiec w trakcie obchodzonego we Francji Dnia Bastylii wjechał na bulwar ciężarówką w świętujących i bawiących się tam ludzi. Zanim został zastrzelony przez policję, zdążył zabić 86 osób. Wystarczyło 5 minut pomiędzy 22.30 a 22.35 i niecałe 2 kilometry, aby rozjechać tylu niewinnych ludzi… Dzisiaj na promenadzie niedaleko ogrodu Alberta I znajduje się tablica upamiętniająca ofiary tego okropnego mordu. Po tej tragedii władze zabezpieczyły licznymi barierkami, słupkami oraz linami ten ulubiony teren spacerowy Nicejczyków oraz turystów.

Odwiedzający promenadę mogą czuć się bezpieczniej

PLAC MASSENA I OGRÓD ALBERTA I

Podobne zabezpieczenia zainstalowano między innymi na Placu Massena.

Znak współczesnych czasów – ochrona przed potencjalnym atakiem terrorystycznym w każdym miejscu

Place Masséna to serce miasta. Położony na skraju Vieille Ville oraz Jean-Medecin – dwóch najbardziej popularnych dzielnic miasta przyciąga rzesze odwiedzających. Nad placem góruje siedem postaci na wysokich słupach. Plac Massena to stosunkowo młody „twór”. Jeszcze w XIX wieku płynęła tędy rzeka Paillon, którą przykryto zapobiegając w ten sposób wylewom rzeki i zyskując piękny teren. Przykryte koryto rzeki nosi nazwę Promenady du Paillon.

Południowy kraniec placu wieńczy Fontanna Słońca (Fontaine du Soleil)

Z placem Massena graniczy Jardin Albert 1er czyli Ogród Alberta 1-go. Ten zielony kawałek stanowi łącznik pomiędzy Promenadą Anglików oraz Placem Massena. Park został założony w 1914 roku, a dzisiaj na jego terenie znajduje się kilka atrakcji takich jak:

namiastka lasu tropikalnego
łuku Veneta symbolizującego nicejskie wybrzeże
lub instalacji naśladującej rafę koralową

VIEILLE VILLE

Stara Nicea to obszar miasta pomiędzy placem Massena a wzgórzem zamkowym. Kamieniczki, uliczki, sklepiki knajpki, bazarki – to wszystko stanowi o nieco leniwej atmosferze i nadmorskim klimacie starej Nicei.

Rue Saint-François de Paule
Uliczki starej Nicei to również klimat nieco artystyczny
na pchlim targu kupicie wszystko (…w stylu prowansalskim)

Szczególnym miejscem jest Cours Saleya – targ z kwiatami, warzywami, lokalnym jedzeniem i wszystkim, czego tylko oczy lub podniebienie zapragnie.

Poniedziałek na Cours Saleya

Znalazłem też taki monotematyczny sklep:

Raj dla fanów sardynki i tuńczyka

Niestety, krótka przygoda z nadmorską stolicą Prowansji dobiegła końca… Z żalem żegnamy się z Niceą mając nadzieję na powrót.

Nicea widziana z pokładu startującego samolotu

WRAŻENIA Z POBYTU W NICEI

Nicea pozostawiła w moich wspomnieniach same pozytywne wrażenia. Przepiękne miasto, gdzie słońce świeci 300 dni w roku. Do tego dochodzi niewymuszona gościnność Nicejczyków, wspaniała nadmorska kuchnia francuska. Atmosfera miasta „poza sezonem” (był kwiecień) sprawiła, że nie było dzikich tłumów, które zabierają radość ze zwiedzania. Zabrakło niestety czasu na eksplorację okolic, a prowansalskie wybrzeże to liczne perełki, do których zamierzam wrócić. Zamiast słowa końcowego niech przemówi obraz, pod którym podpisuję się z całym przekonaniem:

Nic(e) dodać, Nic(e) ująć !

INFORMACJE PRAKTYCZNE

  • Na trasie lotnisko (NCE) – miasto kursują 2 linie autobusowe: 97 oraz 98; obie dowiozą Was do Promenady Anglików; w dzień kursuje też tramwaj linii T2, a bilet lotniskowy to 6 EUR.
  • Bardziej opłaca się kupić (nawet u kierowcy) karnet 10-przejazdowy lub bilet 24h.
  • Bilety na F1 Monako kosztują od 70-80 EUR za miejsca stojące do 500-600 EUR za miejsca na zwykłej trybunie. Ilość jednak mocno ograniczona, więc należy rezerwować odpowiednio wcześnie.
  • Sklepy z pamiątkami F1 znajdziecie między innymi przy Rue Grimaldi.
  • Pociąg z Nicei do Monako jedzie ponad 20 minut i kosztuje (RT) 8 EUR.
  • Winda na wzgórze zamkowe jest bezpłatna i kursuje od 9.00 do 18.30 każdego dnia

BRUKSELA – MEKKA PIWA

Delirium Cafe zwane też Pink Elephant przy Impasse de la Fidélité

Nie frytki, nie gofry, nie czekolada, ani nawet specjały belgijskiej kuchni były celem wizyty w Brukseli (o czym tutaj: http://7mildalej.pl/bruksela-nie-tylko-gofry-frytki-i-czekolada/). Clou programu stanowiło oczywiście piwo. Jeśli piwo, to:

DELIRIUM TREMENS

Czy jest bardziej kultowa piwiarnia niż Delirium Cafe..? Oczywiście ilość browarów belgijskich i tym samym ich knajp „firmowych” jest przeogromna. Na 11 milionów mieszkańców Belgii przypada ponad 160 browarów, a liczba gatunków piwa sięga 1.500. W tym małym kraju o powierzchni 30 tysięcy km2 produkuje się rocznie około 19 milionów hektolitrów piwa, z których co najmniej 8 milionów hektolitrów jest wypijanych „na miejscu”. Statystyczny Belg wypija rocznie około 75 litrów litrów złocistego (i nie tylko) napoju. I zaznaczmy, że mówimy w tym miejscu o piwie przez duże „P”, a nie koncernowym produkcie piwodobnym.

Piwo i Belgia to nieodłączne skojarzenie, którego nie da się rozdzielić. Piwo jest fragmentem belgijskiej kultury, a smak belgijskich piw należy do tych najbardziej wysublimowanych na świecie. Jeśli miałbym wybrać lagera – udałbym się do Czech, weissbiera szukałbym w Bawarii, a po piwa ciężkie i ciemne pognałbym do Belgii. Ich „blondy”, „trapisty” czy „darki” pozostały moimi ulubionymi piwami. Zdradliwa potrafi być ich moc. Są to najczęściej piwa o zawartości alkoholu 6-10 procent, a mimo to w smaku niezalkoholizowane, wyważone i pełne.

Każdy znajdzie w Brukseli swoją ulubioną piwiarnię, przy ponad 160 belgijskich browarach nie jest o to trudno – uwierzcie mi. Ktoś, gdzieś napisał, że „prawdziwy Brukselczyk nie chadza do Delirium, tylko wybiera mały browar”…

Ksiądz Józef Tischner mawiał, że góralska teoria poznania mówi, że są trzy prawdy: świenta prowda, tys prawda i gówno prowda. To powyższe stwierdzenie jest tą trzecią prawdą. W Delirium spotkasz i lokalsa, i turystę japońskiego i smakosza piwa. Lokal jest jakby nie patrzeć legendą i taki pozostanie. 2400 gatunków piwa z całego świata, a znakomitą większość doskonałych piw belgijskich znajdziecie właśnie w Delirium Cafe.

DELIRIUM CAFE DZIŚ

Piwa delirium produkowane są w browarze HUYIGHE w miejscowości Melle nieopodal Gandawy. Pierwszy browar powstał tam w roku 1906, a pod nazwą Delirium, w 1938 roku, rozpoczęto produkcję zbliżonego do czeskich pilznerów piwa. Delirium Blonde uwarzono pierwszy raz w 1989 roku. Dzisiaj browar, który pozostał (na szczęście) browarem rzemieślniczym zatrudnia tylko 20 osób, a do jego najbardziej znanych trunków należą: Delirium, Campus i Floris.

Flagowa knajpa rozrosła się w ciągu ostatnich kilkunastu lat. Obecnie to już prawie przemysł. Kilka sal i barów przy Impasse de la Fidélité spokojnie pomieści kilkaset osób.

Około godziny 12-tej w Delirium nie ma jeszcze tłumów
W Delirium czasem można usiąść i wypić piwo w starej kadzi fermentacyjnej
Sufit i ściany to przekrój piw z całego świata
W gablotach można zapoznać się z historycznymi sposobami warzenia piwa

BAR

Sam bar w głównej sali wygląda imponująco. Ilość nalewaków wprost powala, a z każdego leje się „złoty nektar”. Tyle dobra na długości blatu…

Zaopatrzenie wygląda imponująco
Prawie jak w PRL – o 13-tej bar zaczyna tętnić życiem
Instalacja pod „parą”, a raczej pod ciśnieniem

Karta, jak wspomniałem oferuje około 2400 piw z ponad 60 państw świata. Znaleźć można też polskie piwa. Tzw. short-lista wisi nad barem i obejmuje głównie piwa z własnego browaru.

Poza własnymi piwami na pierwszej linii frontu – „trapiści”

PIWO

Stwierdziliśmy, że skupimy się na piwach od HUYIGHE. Od czego zaczęliśmy więc degustację…? Oczywiście od przypomnienia sobie sztandarowych produktów browaru czyli Delirium Blonde i Delirium Nocturnum.

Na początek: historia browaru w wersji blonde i dark

Delirium Blonde – górna fermentacja na wzór pilzneński, czyi czeski. Piwo o mocy 8,5% – zdradliwe, bo pije się go jak lekkiego lagera. Co do smaku – lekko zaskakuje i intryguje, gdyż dominują słodkie nuty owocowe. Pomimo, że nie lubię słodkości w piwie – w tym przypadku nie przeszkadzają mi, a wręcz dopełniają jego smak. Ocena – 4,0/5.

Delirium Nocturnum – w tym przypadku – poezja smaku ciemnego piwa; od goryczki przez czekoladę do ostrych nutek pieprzowych, ale na finiszu daje się wyczuć karmel. Również 8,5%. Ciemna, nieprzejrzysta barwa i drobnoziarnista piana (spodziewałbym się raczej bardziej gęstej). Dla mnie – jedno z najlepszych ciemnych piw, jakie przyszło mi spróbować. Ocena 4,5/5

Co jeszcze wybraliśmy..?

Campus Premium – 5% lager – lekki chmiel i słodowy aromat. Wyrób pilzneropodobny. Niestety na końcu wychodzi z niego pilznerowata goryczka, za którą nie przepadam. Ocena – 3,0/5.

Floris White – również 5%, ale tym razem witbier. W witbierach lubię połączenie słodkich, pszenicznych smaków z nutą cytrusów. Odpowiadają mi te, które zaczynają od słodkości a kończą na cytrusach. Pod jednym wszakże warunkiem, że nie są te cytrusy zbyt intensywne, a wręcz, jak to określam – miękkie, kolendrowe. I taki jest właśnie Floris White. Witbiery to belgijskie piwa pszeniczne, powstały w Brabancji, na wschód od Brukseli. Ten jest całkiem poprawny, nawet bardziej niż poprawny – 3,5/5 – to właściwa ocena.

Jeszcze jedna ważna informacja na temat belgijskiej tradycji piwnej, tam każde piwo pija się w odpowiednim dla siebie rodzaju szkła. Są szklanice dla lagerów, są również pucharki (pokale), które różnią się kształtem i wielkością. Tak też podawano nam poszczególne piwa w Delirium Cafe. Jeśli ktoś chce spróbować historii i współczesności belgijskiej tradycji piwnej niech odwiedzi Delirium Tremens w Brukseli. A jeśli już znajdzie swój ulubiony smak i aromat napoju bogów niech odwiedzi którąś z małych cafe.

ZAKOŃCZENIE – TROCHĘ HISTORII O PIWIE BELGIJSKIM

Pierwsi na terenie Belgii piwa warzyli oczywiście mnisi. Około 1100-ego roku zezwolono flamandzkim i francuskim opactwom na warzenie piwa. Ówcześnie bezpieczniej było pić piwo zamiast wody, której jakość pozostawiała – mówiąc eufemistycznie – wiele do życzenia. Po Wielkiej Rewolucji Francuskiej na tereny Belgii przybyli Trapiści, którzy już od 1685 roku w Normandii warzyli doskonałe piwa. W nowym klasztorze w Westmalle warzono piwo początkowo na własny użytek, od 1836 roku również na sprzedaż dla okolicznych mieszkańców. 15 lat później (1861) rozpoczęto masową sprzedaż klasztornego piwa. Dzisiaj na terenie Belgii działa 6 browarów trapistowskich, a ich piwa uznawane są za jedne z najlepszych na świecie. ACHEL, CHIMAY, WESTMALLE czy też WESTVLETERN będący świętym graalem browarnictwa to najważniejsze dla Belgów piwa. Warto spróbować też LAMBIEKA na dzikich drożdżach czy też KRIEKA z dodatkiem wiśni. Dla porównania z niemieckim witbierem można sięgnąć po jego flandryjskiego odpowiednika.

Belgijskie piwa odkryłem wiele lat temu po skosztowaniu DUVELA z browaru Moortgat. Warzony jest metodą górnej fermentacji w rodzaju belgian strong ale i zawiera około 8,5% alkoholu. Od tamtej pory jestem jego (i innych „belgów”) wiernym fanem, a życie bez belgijskiego piwa byłoby jakby smutniejsze…